یک متن با چاشنی حرف حساب
خلوت من
ببه کي فردا، ايمرۊ جا بئتر ببه
طبقه بندی موضوعی
-
ادبیات گیلکی(سعدي گۊلستان)
(۲) -
ادبيات گيلکي (ایتا کۊجي داستان)
(۲۶) -
ادبیات گیلکی(شئرأنˇ وأگردأن)
(۷) -
ادبیات گیلکی(جنگلˇ رۊزنامه)
(۷) -
ادبيات گيلکى (گيلˇ قصه نقل)
(۴) -
ادبيات گيلکي
(۱۱) -
دیالوگی کوتاه با دیوار
(۱۷) -
گیلان نامه
(۴۸)-
مقاله
(۱۹)
-
-
خلوت من
(۵) -
نهضت جنگل
(۷) -
گيلکي-خأني
(۱) -
خؤرم فيکر (صدأ أمرأ)
(۲) -
گيلکي مقأله
(۳)
پیوندهای روزانه
روز یازدهم آذر ماه هر سال به سلیمانداراب می رفتیم و صاحب این قلم آن را،
در «وادی خاموشان» فریاد می کرد:
یاد باد آن روزگاران یاد باد! . . .
و یاد باد، زنده نام ابراهیم فخرایی که نخستین بار، بر تربتِ میرزاکوچک خان،
«رشت خسته» را شنید و به تحسین آن نشست . . .
رشت خفته!
رشت خاموش، رشت خسته،
رشتِ از آرزوها، گسسته!
دستهایت پُر از حرفِ امداد _
ذهنت: انباشته از گذشته _
«خان احمد» به حسرت گرفتار،
«میرزا کوچک» از خواب بیدار!
*****
رشت خاموش! رشت خفته،
در دلت: حسرتی درد آلود
بر لبت: داستانی نگفته _
خوشه های طلایی در این دشت _
یادگارِ نفس های گرمی ست!
ای نشانت: نشانِ دلیران
ای تنت تنگۀ نرّه شیران
ای چنین خوار، مثلِ اسیران
دامنت پُر ز خارِ جوان است!
ساحلت خالی از ماهیان است . . .
*****
ای به بسیار سال،
از رهی دور _
بکر مانده،
سبز دشتت ز خورشید،
پُر نور!
کومه در کومه نسلت به اندوه
خانه در خانه، از فقر، پاگیر
چشم در چشم، با اشک، همدم
پشت در پشت، در بند و زنجیر!
اینک آوایی از چای کاران _
اینک این تور صد جا گره دار _
اینک آبشخور باد و باران . . .
اینک آوار سنگ است بر سنگ،
و اینک اندوه کوه است با کوه،
حال، از زورِ مردانِ شالی
سخت فریادِ جنگ از جنگ
جای نام آوران تو خالی . . .
*****
رشتِ خاموش،
رشتِ خسته،
رشتِ دلگیر،
رشتِ غمگین!
بازگرد از هجوم تصّور
وارهان خویشتن را، ز تقدیر
دور، از دست و پای تو، زنجیر _
«کوچک» آن مرد را، سر بُریدند!
*****
واکنش های دهقانِ دلسرد،
بر سرودِ کلاغان فزوده _
آن درخشش _ و آن تحرّک _
گویی از روز اول، نبوده!
باغ فرسوده ات: بی بشارت،
اینک این نعره ها: بی تهاجم،
و آنکه آن خشم ها: بی نتیجه،
ماهی اکنون به لب _ دام دارد _
بادِ منجیل _ پیغام دارد!
جنگلِ تو، ز سردار _ خالی!
*****
ای فرو خفته در دشتِ باور،
سینه آتشکده، سینه آذر _
چون شتر بود اگر کینه ات بود _
خلق در ذهنِ آیینه ات بود _
مردمی ها به گنجینه ات بود _
کوه آتشفشان، سینه ات بود _
کو امیدی که پیشینه ات بود؟
هیچگه چاره، بی چاره گی نیست _
دردِ آواره، آوارگی نیست!
زیرِ سمّ ستورانِ وحشی _
پای رزم آورانِ کمان کش _
پیش گردنکشان، کز رهی دور،
چشم، در آب و نان تو کردند _
قوم صحرایی مار بر دوش _
حمله ها بر زبانِ تو کردند!
پیش خشمِ عظیمِ طبیعت _
مثل کوهی، سرافراز بودی
بکر، مانندِ آغاز بودی . . .
سرزمینت _
نه نشانی ز سمّ ستوران
نه نشانی ز آوازِ جغدان
ای به غم مانده،
ای شهر باران . . .
*****
چشم ها خیره بر: نقطه ای دور،
دردها: پشت هم _
جاده ها کور،
یا غمِ نان _ یا غمِ آب!
یا غمِ خوردن و _
یا غمِ خواب!
لب ولی تشنه،
پا پینه بسته است،
رشت خسته است،
رشت خسته است!
*****
بال پرواز اگر نه،
پری هست،
کوچک و
کوچکِ دیگری، هست.
رشت آذرماه 1356
جاذبه های تاریخی، معماری و فرهنگی رشت
در نوشته های جهانگردان و شعر شاعران
هوشنگ عباسی، محمدرضا توسلی
ایران به عنوان یکی از دیرینه سال ترین کشورهای دنیا واجد تاریخی دور و دراز و سرشار از فراز و نشیب بوده است. گاهی امپراتوری هخامنشی، نخستین امپراتوری جهانی دنیای کهن، به همت اقوام ساکن در این سرزمین در صحنه تاریخ ظهور می نمود و در کنار نبردها، جنگها و لشگرکشی های گسترده در پاره ای اوقات نیز نداهایی مبتنی بر رعایت حقوق بشر و برابری نژادی در جهان طنین انداز می شد و به وقتی دیگر خاک ایران لگدکوب و پایمال سم ستوران مهاجمی بیگانه چون آشور بانی پال، اسکندر و چنگیز می شد. به رزوگاری مردمی در این سرزمین مردان نام آور عرصه دین و دانش چون سلمان پارسی، ابوعلی سینا، رودکی، ملاصدرا، مولوی، سهروردی، فردوسی، حافظ و غیات الدین کاشانی پروریده اند و به زمانی دیگر نابکارانی چون وثوق الدوله، میرزا آقاخان نوری و عین الدوله از آن سربرآورده اند. اما آنچه روشن است در مجموع این فراز و فرودهای تاریخی، دوران معاصر ایران را می توان به مانند نقطه عطفی یافت که جنس اتفاقات رخ داده در اثنای آن، خارج از شباهت هایش با رویدادهای اعصار پیشین، واجد تفاوت های افزونی نیز است. به هر حال، آنچه آشکار و هویدا می نماید آن است که پدیدار گشتن جنبش های مردمی متعدد را باید از جمله مهمترین سرفصل های تاریخ این عهد برشمرد و بی گمان نظر به اهمیت بسیار چرائی و چگونگی سربرآوردن جنبش هائی چنین که در طول تاریخ ایران کم سابقه و شاید بهتر است گفته شود بی سابقه بوده اند توجه، عنایت و دقت افزونتری را می طلبد. نهضت جنگل یا قیام میرزا کوچک خان جنگلی و یارانش در گیلان از جمله مهمترین و تأثیرگذارترین این جنبش ها است. شوربختانه این نهضت که در اردیبهشت ماه سال 1294 ه.خ با رهبری میرزا در گیلان آغاز و در 11 آذر ماه سال 1300 ه.خ با درگذشت او پایان پذیرفت، به رغم مساعی ارزنده برخی کاوشگران تاریخ و کوشش های ارزشمند تاریخ پژوهان مرکز بازشناسی نهضت جنگل همچنان برای بسیاری از افراد علاقمند به میهن و تاریخ وطن و حتی برای دانشجویان رشته تاریخ ناشناخته مانده است. این ناشناخته بودن نهضت جنگل و یا شناخت اندک دوستداران تاریخ ایران از ماهیت و چیستی نهضت جنگل بدانگونه است که برخی می پندارند رهبران نهضت جنگل در پی تجزیه طلبی و در اندیشه استقلال گیلان بوده اند، شماری دیگر بر آن باورند که میرزا کوچک خان و یارانش سودای برپائی جمهوری سوسیالیستی در ایران به سر داشته اند، عده ای نیز گمان می دارند که جنگلیان در دامان بلشویک های تازه پیروز روسیه پرورش یافته بودند، بعضی نیز میرزا کوچک خان و یارانش را متهم بدان ساخته اند که سرسپرده و دست پرورده استعمار انگلیس یا آلمان بوده اند و البته شمار به نسبت افزونی نیز جنبش جنگل را حرکتی ملی - اسلامی برشمرده اند که با الهام از اصول آئین اسلام در جهت استقلال ایران و برپائی حکومتی مبتنی بر اسلام گام برداشته اند.
خلاصه یکی از شماره های روزنامه جنگل:
-------------------------------------------
مکتوب محلی تقدیم و تشکر: درخواست فعلیت قول را فعل لازم است
------------------------
روزنامه مساوات در شماره 4 تحت عنوان، مکتوب سرباز، مقاله ای مندرج بود، بی اختیار محرکم گردید که نیات صادقانه خود و هم قطارانم را توسط این جریده در ضمن ادای تشکر و عرض جواب مشهود دارم. بدیهی است که هیچ قومی در عالم مانند مملکت ستمکش ایران به آزادی ملت روسیه که در زیر زنجیر اسارت حکومت مستبده و به بدترین روزگاری دچار بودند علاقمند نبوده و نیست. توضیح واضح می دانم که بگویم حقیقت دمکراسی تمام اقوام عالم را متحد و وحدت عملیات هر ملتی را بدون ملاحظه اختلاف نژاد و مذهب متضمن به علاوه این نظریه که آزادی هر ملتی بداهتاً سبب مسرت ملل دیگری که طریق آزادی را طی می نماید خواهد شد، مملکت و ملتی که برای تعلقات اقتصادی و همجواری و غیره علاقه حیاتی با ممالک دیگر داشته ناگزیرند که رشته مودت خود را محکم و از معاونت یکدیگر بهره مند گردند. ملت ایران آن ملتی است که بیش از اقوام سایره با ملت روسیه مرتبط و منتظر حسن روابط همجواری است. ایران محنت دیده باز ده سال است که به قربانی هزارها فرزند رشید خود حریت را تحصیل و در این مدت برای مظالم وحشت خیز حکومت تساری ذره ای موفق به اطلاحات نگردیده، کلمه آزادی از دایره لفظ خارج نشده بلکه سخت تر از استبداد سابقه دچار لطمات طاقت فرسا گردید. اطفال پدر کشته، پدران و مادران پسر مرده، مردان هستی به باد داده که به امید استشمام رایحه عدالت تحمل این همه خسارت نمودند با دیده حسرت نگران و منتظر که روح مساوات روزی آنان را به آرزوهای دیرینه ایشان سوق دهد. لطایف غیبیه نگذاشت که خاموش کننده عدالت شب را سحر کند، امیدواری ها کامل، دست طبیعت برای انتقام از آستین مردانه جوانمردان روسیه بیرون، با یک انقلاب پر از شرف تسار را از تخت سرنگون، تختش واژگون، ستمدیدگان روسیه استنشاق بوی فرح بخش حریت کردند. موفقیات ملت روس به قدری به امید ایرانیان افزود که هیچ یک از عناصر ایرانی (سوای یک جمع رذل بی شرف) نتوانستند از اظهار شعف خودداری کنند، منتظر بودند که سریعاً از طرف حکومت دمکراسی روس جبران مافات شده، به کمکهای مادی و معنوی، تخلیه ایران و الغای امتیازات مشئومه مرهمی به جراحات قلوب ما بگذارند. مع الاسف تا امروز اظهارات مساعدت آمیز دولت و ملت روسیه مثل مشروطیت یازده ساله ما پا از دایره لفظ بیرون ننهاده در حالتی که: قول را فعل لازم است. این نکته مسلم است که ملت روسیه طبعاً نجیب و ملایم دارای محبت واقعی و شرف آدمیت، هیچگاه از ابراز حسیات دوستانه درباره همسایگان خود خاصه ایران خودداری نداشته، اکنون نیز ایرانیان همه اظهارات برادرانه آنان را به حسن قبول تلقی می کنند، ولی قشون و ملت را جز اطاعت دیسیپلین حکومت مشروطه خود چه تکلیفی است؟ حوادث اخیر پطروگراد مگر گواه صادق ما نیست؟ اظهار تالمات و تاسفات بر شهدای ما البته شایان تقدیر است، ولی امروز نه (چند واژه ناخوانا) به زندگانی ایرانی حق حیات استقلالی داده می شود؟ حکومت دمکراسی روس با صمیمیت ملت خود نسبت به ما همراه است؟ در اینجا جواب منفی است! چرا؟ تا امروز فعلیتی ندیدیم در حالتی که: قول را فعل لازم است. مکرر دولت و ملت ایران تقاضا کردند که شما ایران را تخلیه کنید بیرون کردن عثمانی ها را ما عهده دار می شویم آیا امتحان کردند؟ آیا عثمانی ها جز به عنوان بیرون کردن قشون روس از ایرن متوسل به عذر دیگری شدند؟ آیا امروز که قشون عثمانی از ایران خارج و بغداد در تصرف متحد آنها و حکومت روسیه دمکراسی، مهاجرین ایرانی اغلب به ایران عودت کرده دیگر جای عذری باقی است؟ باز هم مواعید دیپلوماسی که اساسش نقش بر آب است؟! آیا می توان از دم دراز خروس صرفنظر کرده و به قول تنها مطمئن شد در حالتی که: قول را فعل لازم است. دولتین روس و انگلیس می گویند ما نمی رویم وقتی که عثمانی بوده و عثمانی می گوید ما در ایران نیامدیم مگر برای بیرون کردن آنان، روس و انگلیس هر وقت رفتند ما هم می رویم. پس این قافله تا به حشر لنگ است و ما در یک رشته دور و تسلسل مقید و باید مثل همه وقت گرفتار سرپنجه عذاب باشیم. آقایان من، فاتحیت عثمانی و آلمان، مغلوبیت روس و انگلیس یا بالعکس چه نفعی به ما خواهد داد؟ ما می گوییم همه بگذارند که تا در خانه ویران خود نفسی به راحت کشیده، در عالم برادری به قدر یک خواهر به ما ارث دهند، زیاده برا ین خیال اصلاحات ما را عقیم نگذارند، دنبال اقوال دوستانه نرفته افعال را شاهد قرار دهند، زیر لزوماً: قول را فعل لازم است. جنبه و مقانیت و اقامت جنگل و عدم اطلاع از امور سیاسی و ادبی، بالاخره بی علمی و بی سوادی مجبورم ساخت که ساده درد و دل کنم. شاید با زبان جنگلی خود توانستم سوز دل خود را ثابت و برادران حریت طلب روسیه را آگاه کنم که آنها نیز چون ما دچار بدبختی هستند، به قول باباطاهر عریان: بیا سوته دلان گرد هم آییم. آنها آلت دیگران، ما گرفتار بی مهری آنان، هر دو فهمیده ایم که در خبطیم بدبختانه در فکر علاج نیستیم. چشم باز و گوش باز و این عمی حیرتم از چشم بندی خدا معاودت ما به رشت یا اقامت جنگل در عرض هم، زیرا ما ایرانی و ایران ویران خانه ما. در این مدت ما هجوم نکردیم بلکه همه وقت مورد هجوم سایرین شدیم، خصمانه ورود می کنند مدافعه می کنیم، دوستانه می آیند پذیرایی می نماییم، گرچه مصادف با یک عالم خجلتیم برای فقدان وسایل از مهمانان محترم خود پذیرایی کامل ننمودیم. در خاتمه از کمیته محترم کارنیزون و تمام مهاجرین و عناصر صالحه ملت آزاد روسیه امتنان و تشکر نموده و می دانیم که اظهاراتشان از روی صداقت و صمیمیت بوده و خواهد بود و ما هم در گوشه جنگل به انتظار ایفای مواعید برادرانه آنها مقیم و این فراز را با یک دنیا امید متذکر که: قول را فعل لازم است. یک نفر جنگلی (مجموعه روزنامه های جنگل (نشریه نهضت جنگل) امیر نعمتی لیمائی، انتشارات امید مهر)
چندی است که بی سر و سامانی شهرم، مرا از توجه به فصل پنجم، از فصول چهارگانۀ ایران
که همانا فصل امتحانات باشد بازداشته است.
گوئی همه چیز دست به دست هم داده تا هیچ نشود و آن بشود که آنها می خواهند!!!
ملالی نیست؛
اما نمی دانم چرا باز هم آرام نمی گیرم، شاید، دروغ گفتن به خود را هم یاد نگرفته ام؛
مانند آنها که گفتند ساعت ها کار کارشناسی کرده ایم تا گزینه مناسب را انتخاب کنیم و
گزینۀ مناسب همان بود که پیش بینی می شد.
به عبارتی ساده و روان و بدون هیچگونه پیچیدگی:
حفظ جایگاه خود با نام استفاده از جوانان !!!
آستارا دم از جدائی می زند !!!
کمکهای غیر منتظره به سپیدرود، رها کردن داماش به حال خود !!!
امضای نمایندگان زیر نامۀ تخریب جنگل ابر !!!
بلاتکلیفی در مرکز استان و شهر توریستی آن !!!
و به هزاران هزار ناگفتۀ دیگر اضافه کنید پر کردن روزمۀ کاری شهرداری با طرح
عامه پسند (؟) سگ کشی و بیانیۀ پس از آن !!!
تا همین دیروز هر مثالی که می خواستیم بیاوریم می گفتیم قدیمی ها گفته اند ...
و چه خوب گفته اند.
اما امروز به او که یک قدیمی بود هم شک می کنی که گفته بود:
" قول را فعل لازم است "
آنکه فعل ندارد لابد قول هم نمی دهد؟ !!!
ولی امروز، در این مکان، غیر از این است!
روزگاری بود که دعا می کردیم مسئولان، مردم را از شر معضلات
رودخانه های شهر نجات دهند، و اینک، روزی شده است که باید دعا کنیم
رودخانه های شهر، مردم را از شر این مسئولان نجات دهند.
روزگاریست که دانا به مکافات کمال
می برد رشک به جاهل که چرا نادان نیست.
زمانی که بتوانیم با مطالعه تاریخ، خود را در گذشته و حال بیابیم، بی شک آن را در هدفهای
آینده خود نیز دنبال خواهیم نمود تا پاسخی برای « بودن » خود داشته باشیم و آن کمترین چیزی
است که از این رهگذر به دست می آید.
در این زمان، ما با دو قابلیت لازمِ دربرگیرندۀ معنی و ارزش گذاری برای آن، سنجش های
تازه ای را می بینیم که « تغییر و پیشرفت » نخستین و اساسی ترین مقولۀ قابل تحسین زندگی
انسان می گردد تا اولاً احساسات آدمی نسبت به زمانی که در آن زندگی می کند تنزل نیابد و ثانیاً
اطمینان یابد که نه آغاز راه است و نه در پایان آن و آنچه که به آن می رسیم و می فهمیم، آگاهیِ
پایان نیافته ای است که نسلها را در کنار هم قرار می دهد و پیشرفت واقعیت پیدا می کند.
در شمال ایران خاستگاه شهرها با سه اصل آب سالم، نور و تابش خورشید و قدرت دفاعی
ارتباط پیدا می کرد و آن حداقل در سه شهر بزرگ و باسابقه فومن و لاهیجان و رشت قابل
تشخیص است. دو شهر فومن و لاهیجان در دامنه بلندی ها و در شیب ملایم قرار دارند که به
تدریج به سوی غرب و شمال غربی زمینهای مناسب همان ناحیه کشیده شده اند.
اما شهر رشت در فاصله دو رودخانه ودر یک خط مستقیم نسبتاً بلندی که از شرق به سمت
غرب کشیده می شد و آن دو رودخانه را به هم پیوند می داد قرار می گیرد. طول و عرض
جغرافیائی این نقطه که بعدها شهر رشت را به وجود آورد، چیزی در حدود چهار در دو
کیلومتر بوده است که از نقطه بلند کنار رودخانه زرجوب یعنی صیقلان به طرف نقطه غربی آن
یعنی سبزه میدان و چمارسرا می رفت و در منتهی الیه این دو نقطه و در فاصله های نزدیک به
آن چشمه های آب و فضاهای سبز و باغها و گردشگاه های چندی وجود داشت که دسترسی
مردم را به آب سالم چشمه ها ممکن می ساخت. بعلاوه آب رودخانه ها نیز آن اندازه سالم بود که
می نویسند: آب خوردن اهل شهر منحصر به آب چاه است که بدترین آبهاست. بعضی اشخاص و
تجار از آب رودبار که از مجاورت ناصریه می گذرد استعمال می نمایند و جمعیت شهر در این
زمان بیست و پنج هزار نفر تخمین زده می شد. (فرهنگ ایران زمین، ج26، سال1365، ص 284).
میرزا ابراهیم در یاداشتهای خود می نویسد: آب خوردنشان (مردم رشت) از چاه است و دو
مجرا رودخانه در خارج شهر می باشد که ارباب سلیقه از آب رودخانه می آشامند. یک مجرا که
سیاه رودبار باشد از کهدم می آید و رودخانه دیگر که گوهررود باشد از شفت می آید. به جهت
آشامیدن، آب گوهررود بهتر است. (سفرنامه استراباد و مازندران و گیلان، ص171).
و تا سالهای 1330 ساکنان حاشیه رودخانه از آب رودخانه ها استفاده می کردند و محل مناسبی
برای تخم ریزی آبزیان بود. در روستاهای نزدیک، آب رودخانه های بزرگ مانند خمام رود و
شاخه های فرعی آن نیز گواراتر از آب چاهها شناخته شده بود.
اما امروز، این دو رودخانه به علت ورود مواد زائد فاضلاب شهری و کارخانه ها و مواد کشنده
دیگر از آلوده ترین رودخانه ها بوده و موجب از بین رفتن آبزیان گردیده است.
این تنها مشتی از خروارها خاطرات خوب روزهای گذشتۀ این شهر بود که امروز یادآوری آن
جز ملال خاطر و عذابِ روح رنجِ دیده کاری از پیش نمی برد، اما سؤالی که باقی می ماند این
است که:
ما در حال پیش رفت هستیم یا پس رفت؟
و آیا اصلاً این موضوع اهمیتی دارد؟
مردی تخم عقابی پیدا کرد و آن را در لانۀ مرغی گذاشت.
عقاب با بقیۀ جوجه ها از تخم بیرون آمد و با آنها بزرگ شد.
او تمام زندگی اش همان کارهائی را انجام می داد که مرغ ها می کردند؛
برای پیدا کردن کرم ها و حشرات زمین را می کند،
قُد قُد می کرد و گاهی هم با دست و پا زدن بسیار،
کمی در هوا پرواز می کرد.
سال ها گذشت و عقاب پیر شد.
روزی پرندۀ با عظمتی را بالای سرش بر فراز آسمان دید.
او با شکوه تمام و با یک حرکت ناچیزِ بال های طلائی اش،
برخلاف جریان شدید باد پرواز می کرد.
عقاب پیر، بهت زده نگاهش کرد و پرسید:
" این کیست؟ "
همسایه اش پاسخ داد:
" این عقاب است؛ سلطان پرندگان. او متعلق به آسمان است و ما زمینی هستیم. "
********
عقاب مانند مرغ زندگی کرد و مانند مرغ از دنیا رفت زیرا:
فکر می کرد مرغ است.
دیگر دستم به نوشتن نمی رود.
در اینکه بازهم می نویسم شک ندارم اما اینکه از چه بنویسم و از که ...
برای نوشتن از افتخارات شهر و دیارم انگشتانم دیگر یاری نمی کنند.
حال و هوای این روزهای شهرم چنان مرا آشفته می دارد که ..
سکوت
سکوت
سکوت
آری سکوت
بلندترین فریاد من است.
به شهر خویش رسیدم پس از زمانی چند
که بود حسرت دیدار دوستانی چند
به شهر خویش که از کوچه و خیابانش
هزار خاطره داریم و داستانی چند
هماره یاد عزیزان به خیر باد به خیر
که جمع اهل هنر بود و همزبانی چند
الا شکوه بهاران عشق، ای گیلان
که نیست بی تو مرا عمر، جز خزانی چند
قسم به خاک تو و گیسوان شالیزار
قسم به جنگل و صحرا و سایبانی چند
بخوان به خویش مرا تا نرفته ام از دست
چو هست از من و عشق کهن نشانی چند
وگرنه بگذرد این روزگار و می بینی
نمانده هیچ به جز مشت استخوانی چند
که بود حسرت دیدار دوستانی چند
به شهر خویش که از کوچه و خیابانش
هزار خاطره داریم و داستانی چند
هماره یاد عزیزان به خیر باد به خیر
که جمع اهل هنر بود و همزبانی چند
الا شکوه بهاران عشق، ای گیلان
که نیست بی تو مرا عمر، جز خزانی چند
قسم به خاک تو و گیسوان شالیزار
قسم به جنگل و صحرا و سایبانی چند
بخوان به خویش مرا تا نرفته ام از دست
چو هست از من و عشق کهن نشانی چند
وگرنه بگذرد این روزگار و می بینی
نمانده هیچ به جز مشت استخوانی چند
جهانگیر سرتیپ پور فرزند عزیزالله خان معروف به آقاخان (سرتیپ) در سال 1282 شمسی در محلۀ سبزه میدان رشت پا به عرصۀ زندگی گذاشت. تحصیلات مقدماتی را در مدرسۀ سعادت رشت گذراند. وی در سن 17 سالگی بر اثر داشتن روح سلحشوری و عِرق وطن پرستی، رسماً به " نهضت جنگل " پیوست و در عداد رزمندگان سردار جنگل میرزاکوچک خان درآمد.
جهانگیر سرتیپ پور فرزند عزیزالله خان معروف به آقاخان (سرتیپ) در سال 1282 شمسی در محلۀ سبزه میدان رشت پا به عرصۀ زندگی گذاشت. تحصیلات مقدماتی را در مدرسۀ سعادت رشت گذراند. وی در سن 17 سالگی بر اثر داشتن روح سلحشوری و عِرق وطن پرستی، رسماً به " نهضت جنگل " پیوست و در عداد رزمندگان سردار جنگل میرزاکوچک خان درآمد. با وقوع درگیری بین قوای سرخ کودتاچی و جناح کوچک خان، کار جهانگیر به اعدام کشید و حکم تیرباران به نام او قرائت شد، اما به طریقی از خطر مرگ، رهائی یافت.
جهانگیر سرتیپ پور بعد از شکست نهضت جنگل، از سال 1300 تا 1320 به امور فرهنگی و هنری روی آورد. از سال 1330 از سوی انجمن شهر رشت به سِمَت شهردار انتخاب گردید و مدت 2 سال و چند ماه در این سِمَت باقی بود. وی در این مدت کوتاه خدمات ارزنده ای برای مردم رشت انجام داد که عبارتند از:
_ تهیۀ نقشه جامع شهر رشت
_ احداث فاضلاب در خیابان های اصلی شهر
_ تأسیس بنگاه حمایت مادران و نوزادان ( که خود سال ها ریاست هیئت مدیرۀ آن را بر عهده داشت )
_ و تشکیل کارگاه های گلدوزی و حصیربافی در مؤسسۀ نوانخانۀ رشت و تعلیم صنایع دستی به اطفال یتیم این مؤسسه. در مرداد 1342 به نمایندگی مردم رشت در مجلس شورای ملی انتخاب شد.
در دوران نمایندگی با پیگیری و کوشش وی اقدامات ارزنده ای به شرح زیر انجام گردید:
_ احداث راه رشت _ فومن
_ تأمین اعتبار خرید زمین برای احداث فرودگاه رشت
_ خرید بانک خون برای بیمارستان پورسینا
_ توسعۀ کتابخانه ملی رشت
_ انجام مقدمات تأسیس دانشکدۀ کشاورزی و واگذاری 200 هکتار زمین جهت تأسیس دانشگاه گیلان.
به دنبال اقدامات سرتیپ پور در این دوره از سوی افراد نیکوکار مقادیر قابل توجهی زمین برای تأسیس زایشگاه رشت اختصاص داده شد و دولت نیز اعتبار آن را تأمین کرد. جهانگیر سرتیپ پور در دهۀ 1350، از کارهای سیاسی و اجتماعی کناره گرفت و بار دیگر فعالیت های فرهنگی و هنری را آغاز کرد.
او در این دوران به نگارش خاطرات و تنظیم یادداشت ها و ادامۀ پژوهش های خویش پرداخت. آثاری از او در زمینه های ادبی، تاریخی، سیاسی و اجتماعی در مجلات و روزنامه های تهران و رشت با امضای مستعار چاپ شد. آثار چاپ شدۀ جهانگیر سرتیپ پور شاعر و محقق نامدار گیلان از این قرار است:
" گیلان نامه " ( جزوه ای در 54 صفحه مصور در تعرفۀ محصولات کشاورزی و دامی و اوضاع طبیعی که در آبان ماه سال 1355 خورشیدی در رشت چاپ شد. )
" اوخان " مجموعۀ بیش از 70 تصنیف و ترانۀ گیلکی که آهنگ 15 ترانه آن را خود ساخته و بقیه روی آهنگ های خارجی تنظیم شده است. این کتاب با شعرهای آهنگین در سال 1338 در تهران توسط بانو فهمیه اکبر با تصایر زیبائی از حسین محجوبی چاپ و منتشر گردید.
"نشانه هائی از گذشتۀ دور گیلان و مازندران " که در سال 1356 چاپ و منتشر شد.
" ویژگی های دستوری و فرهنگ واژه های گیلکی " که در سال 1369 چاپ و منتشر گردید.
" نامها و نامدارهای گیلان " ( فهرست الفبائی نام بزرگان علم و هنر و ادب و تاریخ گیلان به انضمام توصیف اماکن تاریخی ) در آذرماه 1371 منتشر شد.
سرتیپ پور در سن 90 سالگی به جهان باقی کوچ کرد و مطابق وصیت اش، در گورستان سلیمانداراب رشت در جوار آرامگاه میرزاکوچک خان سردار جنگل به خاک سپرده شد.
نمونۀ اشعار جهانگیر سرتیپ پور:
-----------------------------------
جه جؤر، آتش واره، جیر هنده سرده / از آسمان، آتش می بارد، زمین هنوز سرد است
آتش مي پارساله هۊشˈ ببرده / آتش هوش مرا از سر برد
جه أ سردي، مي دیل دائم به درده / از این سرما، دل من مدام غمگین است
ببار أي آسمان مي خوشه زرده / ببار ای آسمان که خوشۀ من زرد است
زمانه، زمانه، أئ زمانه باز تي کاره / زمانه، زمانه، آی زمانه بازم کار توست
بیا زۊدتر بۊکۊن مي دردهˈ چاره / بیا و زودتر درد مرا چاره کن
جاذبه های شهری گیلان:
----------------------------------
لاهیجان:
لاهیجان از زیباترین شهرهای گیلان، بلکه ایران است. موقیعت جغرافیائی این شهر در ناحیه پایکوهی که تپه ماهورهای آن را بوته های همیشه سبز چای، در ردیف کاریهای منظم هندسی پوشانده است، همراه با معماری بسیار زیبا و خانه های ویلائی با سقف های سفالی و رنگ آمیزی سفید، جلوۀ زیبائی به سیمای شهر بخشیده است. به عبارت دیگر در لاهیجان زیبائیهای طبیعت و شهرسازی همدیگر را تکمیل کرده اند.
جاذبه های شهری گیلان:
----------------------------------
لاهیجان:
لاهیجان از زیباترین شهرهای گیلان، بلکه ایران است. موقیعت جغرافیائی این شهر در ناحیه پایکوهی که تپه ماهورهای آن را بوته های همیشه سبز چای، در ردیف کاریهای منظم هندسی پوشانده است، همراه با معماری بسیار زیبا و خانه های ویلائی با سقف های سفالی و رنگ آمیزی سفید، جلوۀ زیبائی به سیمای شهر بخشیده است. به عبارت دیگر در لاهیجان زیبائیهای طبیعت و شهرسازی همدیگر را تکمیل کرده اند.
لاهیجان از نظر سابقه قدمت زیادی دارد و قبل از رشت مرکز ایالت گیلان بوده است. علاوه بر آن حتی پس از اینکه رشت در دورۀ صفویه اهمیت زیادی یافت، باز هم لاهیجان به دلیل سوابق تاریخی و موقعیت جغرافیائی مرکز گیلان بیه پیش باقی ماند. اهمیت لاهیجان به عنوان یک شهر توریستی علاوه بر زیبائیهای طبیعی آن، چشم اندازهای زراعی باغهای چای است. لاهیجان مهمترین مرکز کشت و تولید چای ایران به شمار می رود و این موقعیت را تاکنون با فعالیتی چشمگیر حفظ کرده است.
این شهر نیز همانند دیگر شهرهای گیلان از گزند بلاهای طبیعی و غارت و آتش سوزی ها به دور نمانده است. در سال 706 هجری اولجایتو این شهر را اشغال کرد و در سال 890 هجری زلزله شهر را ویران ساخت. حکام دو قسمت گیلان در طرفین رودخانه سفیدرود پیوسته با هم در جدال بودند، بخش شرقی با مرکزیت لاهیجان و بخش غربی با مرکزیت فومن، در هر فرصتی که دست می داد، برای کسب قدرت و تاراج شهرهای یکدیگر رقابت های خونینی با هم داشتند و صفحات تاریخ گیلان از منازعات آنان رنگین شده است به طوری که در فاصلۀ سالهای 908 تا 914 هجری، پیش از اینکه قدرت حکومت صفوی در گیلان تثبیت شود، شهر به دفعات از طرف حکام گیلان بیه پس غارت شد.
پس از آن حریق سال 1058 و زلزلۀ 1088 هجری خرابیهای زیادی در شهر به بار آورد. در سال 1246 هجری طاعون در لاهیجان کشتار زیادی بر جای گذاشت و باز هم آتش سوزی سال 1258 هجری شهر را از هستی ساقط کرد.
رابینو وضعیت لاهیجان را در اوائل سدۀ میلادی اخیر به تفصیل توضیح داده است. بر اساس نوشتۀ وی لاهیجان دارای 7 محله، 2260 خانه، 11/000 نفر جمعیت، 15 مسجد، 25 زیارتگاه، 4 مدرسه، 6 کاروانسرا، 3 بازار، 2 زورخانه، 300 دکان و تعداد زیادی حمام بوده است.
توسعۀ شهر لاهیجان را در سدۀ اخیر باید مدیون کشت چای و رواج سریع آن در منطقه دانست. با توسعه این کشت صنایع چای خشک کنی زیادی در لاهیجان پا گرفت و از این طریق اقتصاد شهر به رونق گرائید.
لاهیجان از تظر توریستی اهمیت زیادی دارد. موزۀ تاریخ طبیعی شهر، استخر قدیمی آن، پارک تفریحی و آرامگاه کاشف السلطنه، در کنار بسیاری از یادمانهای تاریخی، مساجد قدیمی و بناهای زیبا از جمله جاذبه های گردشگری لاهیجان بشمار می آیند.
مهمترین سوغات شهر لاهیجان کلوچه است که با سابقه ای بسیار طولانی شهرت زیادی یافته و اغلب مسافران آن را به عنوان ره آورد سفر گیلان با خود همراه می برند.
اماکن گردشگری شهر لاهیجان:
بقعه شیخ زاهد گیلانی بقعه میر شمس الدین (پسر امام کاظم "ع" ) بقعه چهار پادشاه (مربوط به دوره تیموریان ) حمام گلشن مسجد اکبریه بام سبز (شیطان کوه) مسجد جامع لاهیجان استخر لاهیجان تله کابین احرار روستای ماهی موشه و آبشار دیدنی آن
گنجینه چای ایران (موزه چای + آرامگاه کاشف السلطنه پدر چای ایران)
روستای سرچشمه و کوه عطا کوه بقعه خشتی
در مدرسۀ حاجی حسن رشت معلم میانسالی تدریس می کرد که خلخالی نام داشت و تلاب جوان
نزد او تلمذ می کردند. او مردی وارسته و نیک محضر بود که با سخنانی دلنشین همگان را
شیفته خود می ساخت. در کلاس درس تنها به تشریح قواعد صرف و نحو قناعت نمی کرد. به
تربیت و ارشاد شاگردان بیش از تعلیم آنان اهمیت می داد. او در هر فرصتی سخن از مدینه
فاضله به میان می آورد و از جامعه ای بحث می کرد که در آن بی عدالتی و ظلم و فساد و فقر
و جهل وجود نداشته باشد.
از انسان کامل سخن می گفت و کمالات و فضائل انسان را بر می شمرد. در میان شاگردان او
طلبه جوان و خوش سیمائی دیده می شد که بیش از تمام شاگردان مجذوب بیانات استاد بود و با
شور و علاقۀ بیشتری به این سخنان گوش می داد. سخنان استاد روشنی بخش مسائل مبهمی بود
که غالباً ذهن وی را به خود مشغول می داشت.
این طلبه جوان میرزاکوچک نام داشت. اسمش در اصل یونس بود و چون پدرش را میرزابزرگ
می نامیدند او نیز به میرزاکوچک معروف شد. به سال 1298 قمری (1259 شمسی) در محلۀ
استادسرای رشت چشم به جهان گشود. پس از آنکه خواندن و نوشتن را در مکتب آموخت به
مدارس علوم دینی روی آورد. در مدرسۀ حاجی حسن با استادش خلخالی آشنا شد. سخنان معلم
روشن بین و آزاده شعله در جان وی افکند و او را در افکار و اندیشه های عمیقی فرو برد.
چگونه می توان مدینه فاضله را بنا کرد؟
از چه راه باید جامعه را از آلودگیها و زشتیها پاک ساخت و چگونه می توان عفریت فقر و
بدبختی را بیرون راند؟
آیا جز مبارزه وسیلۀ دیگری وجود دارد؟
از اینرو بود که میرزاکوچک خان عازم تهران شد و در لحظه شماری برای سرنوشتی که
انتظار او را می کشید. میرزاکوچک خان در نهضت مشروطیت ایران به آزادیخواهان پیوست
و همراه مجاهدان گیلان در فتح تهران شرکت کرد.
ابراهیم فخرائی که در نهضت جنگل با وی همکاری داشت در کتاب " میرزاکوچک خان،
سردار جنگل " او را چنین توصیف میکند:
" مردی خوش هیکل و قوی البنیه و زاغ چشم، دارای سیمائی متبسم و بازوانی ورزیده و پیشانی
باز. از لحاظ اجتماعی مؤدب و متواضع و خوش برخورد و از جنبۀ روحی عفیف و با عاطفه و
معتقد به فرائض دینی و مؤمن به اصول اخلاقی ... ورزش را دوست می داشت و هر روز
تمرین می کرد. اهل مشروبات الکلی و دخانیات نبود ... مردی ساکت بود و متفکر و آرام،
نطاق نبود ولی آهسته و سنجیده سخن می گفت. صحبت هایش اغلب با لطیفه و مزاح توأم بود
و خود نیز از مطایبات دیگران لذت می برد. در قیافه اش جذبه ای بود که با هر کس روبرو
می شد به ندرت اتفاق می افتاد که مجذوب متانت و محسور بیاناتش نگردد. "
امروز 11 آذر سال 1393 مصادف با نود و سومین سالگرد شهادت تنهاترین سردار جنگل و
بزرگ ترین سردار روزهای سخت ایران است.
برای تمام جانفشانی ها و تحمل تمام خیانت ها و مشقت ها:
روحت شاد و یادت برای همیشه در قلب ما خواهد بود.
روزی یک مرد ثروتمند، پسر بچۀ کوچکش را به یک ده برد تا به او نشان دهد مردمی که در
آنجا زندگی می کنند، چقدر فقیر هستند. آن دو یک شبانه روز در خانۀ محقر یک روستائی
میهمان بودند. در راه بازگشت و در پایان سفر، مرد از پسرش پرسید:
" نظرت در مورد مسافرت مان چه بود؟ "
پسر پاسخ داد:
_ عالی بود پدر !
_ آیا به زندگی آنها توجه کردی؟
_ بله پدر !
_ چه چیزی از این سفر یاد گرفتی ؟
پسر کمی اندیشید و به آرامی گفت:
" فهمیدم که ما یک سگ در خانه داریم و آنها چهار تا.
ما در حیاط مان یک فواره داریم و آنها رودخانه ای دارند که انتها ندارد.
ما در حیاط مان فانوس های تزئینی داریم و آنها ستارگان را دارند.
حیاط ما به دیوارهایش محدود می شود، اما باغ آنها بی انتهاست. "
با شنیدن حرفهای پسر، زبان مرد بند آمده بود.
پسر بچه اضافه کرد:
" متشکرم پدر، تو به من نشان دادی که ما چقدر فقیر هستیم. "
جاذبه های شهری گیلان:
-------------------------
رشت:
رشت از نظر زیبائیهای شهری دیدنیهای زیادی دارد. ابتدا خود شهر از یک اسلوب معماری ویژه ای برخوردار است که تبلور آن را در میدان اصلی شهر یعنی میدان شهرداری می توان دید.
ساختمان شهرداری، پست و تلگراف و هتل ایران در اطراف این میدان مجموعۀ ساختمانی همگنی از معماری دورۀ خود را نشان می دهند. علاوه در آن بناهای قدیمی زیادی مانند ساختمان کلاه فرنگی در باغ محتشم از گذشته بر جای مانده است. برخی خانه های قدیمی که امروزه در مالکیت صاحبان آنان قرار دارند از نظر هنر معماری، نقاشی و گچبری ارزش فراوانی دارند.
جاذبه های شهری گیلان:
-------------------------
رشت:
رشت از نظر زیبائیهای شهری دیدنیهای زیادی دارد. ابتدا خود شهر از یک اسلوب معماری ویژه ای برخوردار است که تبلور آن را در میدان اصلی شهر یعنی میدان شهرداری می توان دید.
ساختمان شهرداری، پست و تلگراف و هتل ایران در اطراف این میدان مجموعۀ ساختمانی همگنی از معماری دورۀ خود را نشان می دهند. علاوه در آن بناهای قدیمی زیادی مانند ساختمان کلاه فرنگی در باغ محتشم از گذشته بر جای مانده است. برخی خانه های قدیمی که امروزه در مالکیت صاحبان آنان قرار دارند از نظر هنر معماری، نقاشی و گچبری ارزش فراوانی دارند.
مهمترین این خانه ها عبارتند از خانه سید علی آقا مقیمی، خانه سید اسماعیل ضیابری، خانه سردار معتمد رشتی و خانه حاج میرزا احمی ابریشمی که همگی جزو میراث فرهنگی به ثبت رسیده و دارای آثار بسیار ارزشمند هنری هستند.
رشت دارای دو پارک بزرگ گردشگاهی به نام سبزه میدان و پارک شهر است که در کنار پارک های جدیدالاحداث از زیبائی زیادی برخوردار هستند.
بازار رشت و بازار روز آن که در مجاورت بازار اصلی قرار دارد، از نقاط دیدنی رشت و مهمترین مرکز خرید و فروش کالا در استان است.
آرامگاه میرزاکوچک خان نیز در محلۀ سلیمان داراب رشت قرار دارد.
از جمله مساجد و اماکن مذهبی رشت می توان از مسجد صفی، مسجد بادی الله، مسجد حاجی صمد خان، مسجد و بقعۀ خواهر امام و تعداد زیادی مسجد و امامزاده های دیگر نام برد. کلیسای ارامنه نیز با معماری باشکوهی در شهر رشت عبادتگاه شهروندان مسیحی است که از دیرباز در این شهر ساکن شده اند.
به استثنای منجیل و رودبار که شهرهای بین راهی گیلان هستند، رشت مهمترین شهری است که در دروازۀ ورودی قرار دارد. این موقعیت رشت را از امتیازی برخوردار کرده که از طریق آن مسافران ناگزیر توقفی هرچند کوتاه در رشت می کنند و بدین ترتیب از خدمات شهری موجود در رشت استفاده می نمایند.
واحدهای پذیرائی و خدماتی موجود در رشت، از حضور مسافران در شهر نهایت بهره را می برند. از همین رو پذیرائی شهر رشت کیفیت نسبتاً بالائی دارد که متناسب با سلیقۀ مسافران است. علاوه بر این امکانات فراغتی موجود از قبیل پارک، کتابخانه، مراکز خرید، سینما و وجود تعداد زیادی از یادمانهای مختلف در خود شهر می تواند مسافران را ساعت ها سرگرم نماید.
شهر شت علاوه بر مسافرخانه های معمولی داراری 10 هتل با 278 اطاق و ظرفیت 556 تخت، بیش از نیمی از تأسیسات اقامتی استان را به خود اختصاص داده است.
اماکن گردشگری شهر رشت:
------------------------------
مجموعه ساختمانهای شهرداری، پست و هتل ایرانمیدان شهرداری باغ محتشمعمارت کلاه فرنگی (باغ محتشم)سبزه میدان
کتابخانه ملی رشت
آرامگاه میرزاکوچک خان خانه میرزاکوچک خان بقعه خواهر امام بقعه دانای علی بازار رشت موزه میراث روستائی
خانه مؤسس بانک سپه (موسیو لئوپولد گُدار) (استادسرا-نبش آتش نشانی)
آرامگاه شهیدان(شهدای جنبش مشروطیت)
موزه رشت دریاچه عینک بوستان ملت پارک جنگلی سراوان بقعه امامزاده هاشم (ع)شهرک گلسار باغ پرندگان ماهان شهر شادی کلیسای ارامنه کاروانسرای لات مسجد صفی مسجد بادی اللهپل تاریخی پل عراق مسجد حاجی صمد خان دبیرستان بهشتی (شاهپور) خانه سید علی آقا مقیمی خانه سید اسماعیل ضیابری خانه سردار معتمد رشتی خانه حاج میرزا خلیل رفیع خانه حاج میرزا احمد ابریشمی خانه قدیری محله ساغری سازان بوستان کشاورزقصر بازی سر پوشیده بازار روز هتل کادوس
خورشید گاره
گهواره خورشید
گب داشتي دیل پریشب، ما ؤ ستاره أمرأ . . . اۊ أ بخأنده تا سؤب، خورشیدˇ گاره أمرأ
دلم چند شب پیش با ماه و ستاره هم صحبت بود و با گهواره خورشید تا سحر لالایی خواند
کۊ لچّه سر دتابست، آفتابˇ نقره-ئي رنگ . . . حال ؤ هوایي داشتي، خۊ اۊ شراره أمرأ
آفتاب با رنگ نقره ایش بر بلندای کوه تابید چه حال و هوایی داشت تابش شراره هایش
هاپیله زئنˇ أمرأ، أشکأ گۊمأ کۊدي چۊم . . . حیرانأ بؤسته بۊ دیل، خۊ سینه پاره أمرأ
چشم با پلک زدن اشک ها را گم می کرد و دل با سینه پاره پاره اش حیران شده بود
سر در سماعˇ خۊ یار، پا کؤبسي زمینأ . . . پنجه دیلا دۊبۊ گب، گؤفتي دیاره أمرأ
حیران سماع معشوقش پا بر زمین می کوبید و حتی دلِ انگشتانش پر از حرف بود که با دایره در میان می گذاشت
ماهۊر ؤ شۊر ؤ گیلک، تارˇ گب ؤ مي گب بۊ . . . دیل بي زباني أمرأ، دستم ایشاره أمرأ
آوازهای ماهور و شور و گیلک حرف تار و حرف من بود که دل با بی زبانی و دست با اشاره می گفتند
دریایˇ عشقˇ مئن دیل، هأى غۊطه غۊطه خۊردي . . . تا غرقأ بؤ واسؤخته، خۊ آه ؤ ناله أمرأ
در دریای عشق دل هی غوطه غوطه می خورد تا اینکه غرق شد و در آه و ناله هایش سوخت
در مؤلاخانه-یه عشق، پیري بۊگؤفته «خاجه» . . . عشقه أ پاره خرقأ، کؤنه قداره أمرأ
در مکتب خانه عشق پیری گفت ای خواجه این خرقه پاره و کاسه کهنه را عشق است
نام کتاب : ول بیگیفته رادوار نویسنده : حجت خواجه میری برگردان : محمد پرحلم ناشر : فرهنگ ایلیا
جاذبه های شهری گیلان:
--------------------------
شهرهای گیلان چه به سبب معماری خاص آنها و چه به دلیل جنب و جوش اقتصادی و یا
زیبائیهای طبیعی و اهمیت تاریخی خود، از جمله جاذبه های توریستی این منطقه بشمار
می آیند. شهرهای گیلان هر چند که از نظر جمعیتی برابر نیستند، اما به علت نزدیکی به
یکدیگر و توزیع فضائی نسبتاً موزون، عموماً قابل دسترسی بوده و متناسب با وضعیت خود
امکانات رفاهی قابل قبولی دارند. حتی در کوچکترین شهرهای این منطقه نیز جنب و جوش
شهرهای بزرگ به چشم می خورد.
این شهرها به فراخور نقش و اهمیتی که در طول تاریخ داشته اند، دیدنیهای فراوانی برای
میهمانان خود دارند که اقامتی لذت بخش را برای آنان ممکن می سازد. از طرف دیگر مردمان
گیلان با حضور مسافر در شهرهای خود خو گرفته اند و این حضور را به دلیل آگاهی از
ارزش اقتصادی مسافران غنیمت می شمارند. از این رو میهمان نوازی، خوشروئی، رفتار
احترام آمیز با مسافران و کوشش در برآورده کردن نیازهای آنان را برای خود یک وظیفه
می شمارند.
از طرف دیگر گیلانیان به دلیل برخورداری از یک زمینۀ فرهنگی بسیار قوی و یک منزلت
اقتصادی نسبتاً متعارف، در مقابل مسافرانی که از شهرهای دیگر کشور به گیلان سفر
می کنند، با اعتماد به نفس کاملاً حساب شده ای برخورد می نمایند. چنین رفتاری حتی در
روستائیان گیلانی نیز به خوبی دیده می شود.
برخلاف برخی مناطق دیگر کشور، تضاد میان نقاط شهری و روستائی در گیلان بسیار کم
است، زیرا که روستاها در فاصلۀ کمی از مراکز شهری قرار دارند و از ارتباط پیوسته ای با
شهر برخوردارند. آمد و شد روزانۀ روستائیان به شهرها، الگوها و امکانات زندگی شهری را
تا حدود زیادی به مناطق روستائی نیز کشانده است.
بسیاری از روستاهای گیلان از امکاناتی نظیر برق، راه، آب، لوله کشی، تلفن، مدرسه و دیگر
تأسیسات و تجهیزات خدماتی برخوردارند و از این بابت کمبودی نسبت به شهرها در خود
احساس نمی کنند. این برخورداری از وسائل رفاهی، فاصلۀ نقاط شهری و روستائی را در
منزلت های مختلف به میزان قابل توجهی کاهش داده است.
اما شهرها به دلیل عملکردهای مرکزی خود کماکان امتیازات وبژۀ خویش را دارند و در
مواردی به علت موقعیت خاص جغرافیائی یا تاریخی دارای جذابیت های معین هستند که
مسافران را به سوی خود جلب می کنند.
در بخش های آینده به توضیح برخی از جاذبه های شهری در گیلان می پردازیم.