خلوت من

ببه کي فردا، ايمرۊ جا بئتر ببه

خلوت من

ببه کي فردا، ايمرۊ جا بئتر ببه

۷ مطلب با موضوع «ادبیات گیلکی(جنگلˇ رۊزنامه)» ثبت شده است


لوگوی روزنامه جنگل


روزنامه جنگل 

شماره سی‌ام _ پنج‌شنبه بیستم رجب‌المرجب 1336 هـ ق (11 اردیبهشت 1297 هـ خ _ 2 مه 1911 م)

 

این چه بدبختی است

پس از قرن‌ها پریشانی و طی تمام درجات انحطاط و تنزل، پس از سال‌ها فشار طاقت‌فرسا و ابتلای به قتل و غارت و اسارت و ذلتی که مافوق آن برای هیچ ملت ذلیل پریشانی متصور نیست، پس از مدت‌ها تجربیات و امتحانات عدیده، پس از فهمیدن این نکته که ای بسا مواقع گران‌بهای استفاده را چه از دست ما به رایگان گرفتند و چه خود بدبختانه برای فساد اخلاق و دنائت طبع از دست دادیم پس از ادراک همه‌گونه مصائب و تحمل هر نوع متاعب ارادۀ خالق مهربان ما به تغییر حوادث زمان و سرنگون کردن تخت ظالمانۀ نیکولای مخلوع و واژگون شدن دولت مستبدۀ روس تعلق گرفته، طریق ترقی را از خاشاک موانع صاف کرده به ما ارائه نمود، یک سال است که از تاریخ بروز این موهبت خدایی می‌گذرد، یک سال است همه نوع اسباب استفاده برای ما فراهم گشته، یک سال است تمام وسایل اصلاحات و ارتقاء و خودآرایی برای ما تهیه شده، یک سال است یک قدم برنداشتیم و یک ذره به سمت ترقی نرفتیم بلکه مشی قهقهرایی کرده، روزگار ما امروز بدتر و پریشان‌تر از پنج سال قبل گردیده، قشون روس رفت، استیلای روس رفت، مداخلات صریحۀ روس رفت، قشون عثمانی هم از حدود ایران رفت، تمام دول متحاربه همگی تصدیق به بی‌طرفی و حفظ استقلال ایران داشته و دارند (مگر انگلیس)، دیگر چرا وامانده‌ایم؟ دیگر چه تأملی داریم؟ سکوت و سستی ما برای چیست؟ دیگر چه انتظاری داریم؟ ده ماه است اعلان انتخابات اعلام شد، وکلای مرکز تعیین گشتند، ولی هنوز اقدامی به انتخابات ولایات نشده، چرا؟ معلوم نیست.

مسیو براوین، سفیر دولت بالشویک، مدت‌ها است در تهران متوقف و رسماً اخطار کرد که حاضرم برای الغای امتیازات قدیمه و ابطال عهود سابقه و عقد معاهدات جدیده داخل مذاکره شوم، نه او را پذیرفتند و نه درصدد برآمدند که بفهمند مقصودش چیست و چه می‌گوید، وجودش آیا مضر است یا نافع، بیاناتش قابل استماع است یا رد کردنی، دولت قدیمۀ روس منهدم شد اما به ابهت سابقۀ سفیرش (ناخوانا)، اصل از میان رفته به فرع او متمسک شده‌اند و به افتخار رژیم پوسیدۀ نیکلا دو دستی به قزاق چسبیده‌اند، صاحب‌منصبان روسی قزاق‌خانۀ ایران کناره کرده می‌خواهند قزاق‌خانه را تحویل بدهند اولیای امور قبول نمی‌کنند و قول او را خلاف وفاداری، نجابت می‌دانند.

ماژور استوکس انگلیسی و سفیر انگلیس، مارلینگ، در پایتخت مملکت با بودن شاه و این همه رجال و سردارها و سپهسالارها و امیرها و حضرت اقدس‌ها و حضرت اشرف‌ها و ارباب انواع بدبخت ایرانی قزاق‌خانه را به غلبه تصرف می‌کنند، نفس‌داری نیست بگویند چه می‌کنند.

به اسم اتریاد همدان قزاق زیاد می‌کنند، هیچ‌کس نمی‌پرسد همدان کجاست، مملکت کیست و در آن‌جا چه واقعه حادث شده و اتریاد همدان چه لزومی پیدا کرده.

در جنوب و غرب انگلیس‌ها قشون تشکیل می‌دهند، در شرق به سرعت باد سرباز هندی وارد می‌کنند، در مرکز به علاوۀ تزیید قزاق و تسلیح اشرار، سفیر انگلیس به هم‌دستی چند نفر از بی‌شرفان ایرانی کمیتۀ تروریست تأسیس کرده، صلحای ملت را تهدید می‌کند، کسی نیست بگوید به کدام حق اقدام به چنین اعمال قبیحه می‌کنند.

فریاد قحطی از تمام ایران بلند است، در طهران روزی بالغ بر چهارصد نفر می‌میرند، گندم‌ها در انبارهای . . . و رجال ایران‌پرور احتکار شده، یک دانه را به نام دیانت، انسانیت، به نام همان دروغ بزرگی که به خودشان بسته‌اند حاضر نیستند بیرون آورده و مردم را از مرگ نجات دهند، ولایات یا بی‌حاکم یا حکامش همان گرگان گرسنه و شاه‌زادگان خودرو هستند که غیر از پول هیچ چیز را پرستش نمی‌کنند.

اسرار مملکتی و مکاتیب دولتی از بغل همایونی مستقیماً به دفترخانۀ سفارت انگلیس نقل می‌شود، کسی نیست معایب این کار بزرگ را بفهماند. امروز شاه سفیر انگلیس، حاکم سفیر انگلیس، وزیر سفیر انگلیس، فعال مایرید سفیر انگلیس، اختیار دربار با سفیر انگلیس، عزل و نصب حکام با سفیر انگلیس، تعیین وزرا با سفیر انگلیس، قوای دولتی در اختیار سفیر انگلیس، اختیار جراید با سفیر انگلیس، بالجمله رشتۀ حیات تمام مملکت و سلطنت در دست سفیر انگلیس، به هر کاری که دست نهی روی در مقابل سفیر انگلیس است که عرض اندام می‌کنند، تاریخ ایران هیچ‌گاه چنین بی‌شرفی و شرب‌الیهودی را نشان نمی‌دهد، قباحت کارهای ما بدتر از دورۀ شاه سلطان حسین شده، محشر غریبی است، هنگامۀ عجیبی است، واقع انسان متحیر و مبهوت می‌شود، تفکر در این مسئله دل‌ها را کباب می‌نماید، تعمق در این اوضاع مغز اشخاص حساس را پراکنده می‌نماید، چگونه می‌توان تحمل کرد؟ چه‌سان ممکن است طاقت آورد که پادشاه یک مملکت بزرگ، جانشین اردشیر بابک، خود را مطیع صرف ارادۀ یکی از ادنی نوکرهای دولت انگلیس نماید؟

این چه بدبختی است که مجدداً به این کشور محنت کشیده متوجه گشته؟ چه روزگار تیره‌ایست که باز هم در مقابل دیدگان ما جلوه‌گر شده؟

اعلی‌حضرتا، تاج‌دارا، حق و جمیع موجوداتنش گویند که عرایض ما صمیمانه و خالی از شائبه و ریا و تزویر است، خاطر مقدس‌ات را متوجه به این مسئله مهم می‌نماییم که ایران دیگر طاقت کشمکش و مبارزه بین شاه و رعیت را ندارد، مملکت خراب شد، ملت گدا و نابود گردید، ثروت معدوم گشت، تجارت و فلاحت از بین رفت، دیگر ذره‌ای طاقت و توانایی نمانده، در این موقع روا نیست شخص اعلی‌حضرت به فریب خائنین دربار و تشجیع انگلیس‌های غدار به خرابی این کشور بیفزایید.

شهریارا، ملت پس از خلع شاه ماضی (یعنی پدر اعلی‌حضرت) با یک دنیا امید و اطمینان سلطنت ایران را به اعلی‌حضرت تقدیم داشته، از همه حیث مطمئن بودند شاه جوانی که در فضای آزادی پرورش شده هر نوع اقدام جدی در اصلاح مملکت و رفاه رعیت خواهند فرمود، چه‌قدر اسف‌آور است که این امیدها مبدل به یأس گشته، شاه مشروطۀ محبوب یک ملت به خرافات حشرات دربار و تحریک انگلیس به کلی حقوق مملکت و ملت خود را پشت‌پا زند.

شرافت سلاطین به ترقی مملکت و نشر عدالت و رفاه رعیت و مختاریت شخص سلطنت است، نه در خرابی مملکت و تحت‌الامری دولت مجاور بودن است. سلطنت به ترویج قانون مساوات است نه تصویب ارتجاع. قدرت به بسط قوانین حریت و انتخاب مامورین لایق است نه تحصیل تقدیمی از حکام و تسلیط آن‌ها به جان ملت و خنثی گذاشتن مشروطیت و از کار بازداشتن دوایر دولتی. ثروت یک پادشاه آبادی حوزۀ سلطنت و ازدیاد دارایی رعیت اوست، نه اندوختۀ طلا و نقره آن‌هم با ترتیبی که مورد تنقید تمام ملل عالم گردد. هیچ پادشاه به هم‌دستی سفیر دولت همسایۀ متجاوز خود به رعیت مطیع فداکار خویش پادشاهی ننموده و هیچ ملتی هم تا امروز از انگلیس‌های مکار حقیقت و راستی ندیده تا اعلی‌حضرت مشاهده فرماید.

زیاد کردن قزاق با پول و صاحب‌منصبان انگلیسی و روسی قوائم سلطنت را محکم نمی‌کند. عدالت و رأفت فرمایید که همۀ ایرانی فدایی اعلی‌حضرت گردند، زیرا عقلا گفته‌اند و به تجربه رسیده شاهنشاه عادل را رعیت لشگر است.

شاهنشاها، سزوار نیست که با دشمنان بسازید به دوستان بتازید، آیا خبر از حال امروز مملکت ندارید؟ آیا باز هم در فکر نشده‌اید که مستحضر گردید احرار گیلان را چه مقصودی است؟

نمی‌دانیم چه برهان و دلیلی اعلی‌حضرت را متقاعد می‌کند و از چه نوع عملیاتی خاطر مقدست مطمئن می‌گردد که فداییان گیلان جز استقلال مملکت و تحکیم مبانی سلطنت مقصودی ندارد، ولی انگلیس‌ها به هم‌دستی خائنین دربار، ایران را می‌خواهد تصاحب نمایند.

آیا ذات مقدس شاهانه حاضر نیستند که در این قضیه امتحان فرمایند تا خائن از خادم و کاذب از صادق تمیز داده شود؟

اگر شخص شاهانه محصور خائنین است به ملت اعلان فرمایند تا آن‌ها را از اطراف سریر ساحت متفرق نمایند.

اگر خود اعلی‌حضرت شهریاری از روی رضا و میل این ترتیبات ننگ‌آور را تصدیق می‌فرمایند در این‌جا چه نظریه‌ایست آن نظریه را به ملت ابلاغ فرمایند تا همه از حقیقت مسئله مسبوق شده و بدانند جهت چیست شاه تاج‌دار مهربان با دست خود به ریشۀ سلطنت و ملیت ایران تیر می‌زند.

خدیو مصر در تحت فرمان انگلیس سلطان است، پادشاه دانمارک هم در مملکت کوچکی بدون فرمان‌برداری از اجنبی سلطان، کدام یک محترم‌تر و با قدرت‌ترند؟

آیا اقتدار امپراتور آلمان و عظمت او برای اطاعت از دولت بیگانه است یا برای متفق شدن با ملت خود؟ آیا امیر افغانستان محترم‌تر است یا امپراتور اطریش؟ آیا امیر بخارا مقتدرتر است یا سلطان عثمانی؟

وا اسفا! چگونه اعلی‌حضرت شهریاری بدون هیچ مقدمه استقلال یک مملکت قدیم را محو فرموده و تسلیم ارادۀ انگلیس می‌شوند؟

صرف‌نظر از تاریخ گذشتگان، حوادث روسیۀ حاضر نیکوتر گواهی است که اعلی‌حضرت باید به آن متذکر شوند که به قوت بیگانگان به ملت خود تاختن و فشار آوردن جز خرابی و زوال و خسران و (ناخوانا) نتیجه ندارد.

شهریارا، این عرایض ما گرچه به ظاهر قدری خارج از نزاکت جلوه می‌کند ولی از فرط حب به این آب و خاک و علاقه به استقلال ایران و استحکام سلطنت اعلی‌حضرت به نگارش آن مبادرت شد.

خالق عالم را شاهد قرار می‌دهیم که هیچ منظور و مقصودی جز خیر دولت و ملت و قطع ایادی اجانب نداریم و در این طریق حق و صواب بدون پروای از مشکلات و عذاب به تمام قوا قیام داشته و داریم زیرا در این راه مشروع زندگانی ما باشرفانه و مردن ما نیز از روی شرافت‌مندی خواهد بود و از ذات مقدس شاهانه نیز استرحام می‌کنیم که بیش از این به مواعید اجنبی و اظهارات خائنین فریب نخورده، قدری امتحان فرمایند تا مقصود فداییان و سایرین واضح و حقیقت کشف گردد.

ای شاهنشاه ایران، ای جانشین سلاطین کیان، ای قائم‌مقام ساسانیان، راضی نشوید که این ایران، مهد قدیم متمدن، با دست اعلی‌حضرت مثل مصر و بخارا گردد.

مناسب دیدم که این مقاله را به ذکر ابیات ذیل خاتمه دهیم:

 

کــاخ خـاقــان تخـت جمشیـد افسـر نوشیـروان     تــا بـه کــی بــازیچـــۀ دســت خیــــال ایـــن و آن

طـــاق کســـری شد لگـدکــوب ستـور اجنبـی     دجله خـون شد زیـن مصیبت چـون دل نوشیـروان

فارس رفت از دسـت و شد معدوم آثـار عجـم     زیــن مـذلـت خـــاک بـر ســر مـی‌کنـد تــاج کیـان

فتنه چون ضحاک شد در مملکت فرمان گذار     محـــو شــد فـــر فـــریـدون مــرد رســم کــاویــان

نیسـت بـی‌جــا بـا چنین آیین و رسـم ســرگین     خــون بـه تـاج و تخـت ایـــران گــر ببـارد آسمـان

مــرکــز فتنـه اسـت یـک‌ســر پایتخت مملکت     کــــرده بــدنـــامــی مقـــر در مسکـــن نـــام‌آوران

شـــاه مـا از خـواب غفلـت دیــده بگشاید اگـر     گـــــریــه پــرویــز بینــد خشــم پــوریــای نیکــان

مملکت بیمـار و محتــاج حکیمی حــاذق است     تــن همــی فــرسـایـدش در دـست ایـن نـابخــردان

پـادشـاهــا رسـم شـــاهـی یـادگیـــر از ویلهلـم     کــه گــذشتــه قــدرتـش از قیــــروان تـا قیــــروان

ملک ســاســان شـد ســراســر پایمـال دشمنان     هـــــان کجـــاییـد ای یـــلان دودۀ ســـاســـانیـــــان

خســروا دانـی کـه انــدر خـواب‌گـاه داریـوش     دیــو لنــدن خـــواب بینــد جنــگل مــــــازنــــدران

پــادشــاهــا تـو شبـانستـی و ایــن مــردم رمـه     گـــرگ افتــد در رمــه غفلـت اگـــر ورزد شبـــان

 

  • نیما رهبر (شبخأن)


لوگوی روزنامه جنگل



روزنامه جنگل _ شماره نوزدهم _ یکشنبه بیست و سوم صفر 1336 ه.ق (18 آذر 1296 ه.خ _ 9 دسامبر 1917 م)

 

چرند و پرند


آیا میدانید:

وزیر بحریه نداریم؟ کشتی نداریم، تحت‌البحری نداریم.

وزیر بلدیه نداریم؟ برای آن‌که معموره‌ای نگذاشتند.

وزیر داخله نداریم؟ داریم اما...!

وزیر خارجه نداریم؟ چرا نداریم؟

وزیر عدلیه نداریم؟ اصلاً عدالت نداریم.

وزیر پست و تلگراف نداریم؟ پس آقای امین‌الملک چه کاره است؟

وزیر مالیه نداریم؟ به خدا نداریم.

وزیر تجارت و فواید عامه نداریم؟ راستی نداریم؟

وزیر جنگ نداریم؟ وزیر صلح هم نداریم.

وزیر معارف نداریم؟ اختیار دارید معرفت نداریم.

والا حضرت اشرف، آقای وثوق‌الدوله، به همین زودی به کوری چشم حسود،

امتیاز کل مدارس ایران را به پروتستان‌های انگلیس خواهند واگذار نمود و به فوریت

ایران رشک پاریس و لندن خواهد گشت.

غیر از این‌ها همه را داریم.

 

  • نیما رهبر (شبخأن)


لوگوی روزنامه جنگل



(شماره دوازدهم - جمعه هفدهم ذی حجه الحرام 1335 ه.ق (13 مهر 1296 ه.خ - 5 اکتبر 1917 م)


یک التماس


ایران مریض، ایران محتضر، ایرانی که چون مرغ نیم بسمل با بدنی مجروح فقط به پیش‌آمدهای طبیعت

خود را از چنگ عقاب جور و ستم به تازگی خلاص نموده،

ایران بی‌کس، ایران بی‌پرستار، ایرانی که از نداشتن فرزندان خلف به چنین روزگار سیاه افتاده،

امروز برای بهبودی و التیام جراحت‌های کثیرۀ خود، برای استخلاص از چنگال مرگ، برای نجان دادن خود از غرقاب فنا،

از اولادهای اهل و فرزندان خلف پرستاران بامحبت استمداد می‌کند.

اما پرستاران صمیمی و فرزندان صالح او در علاجش که چه روشی باید اتخاذ کرد در کشمکش و نزاعند،

در همچه موقع باریکی به مشاجره، اعتراض، تنقید دفاع و غیره وقت می‌گذرانند.

آیا مریض ما به این ترتیب معالجه می‌شود؟

هیهات!

جز این که با کمال حسرت و با عدم رضایت از فرزندان خود به وادی فنا رهسپار خواهد شد.

اکنون کار مشاجره گذشته،

مریض قریب الموت است،

مریض در حال فزع است،

مریض علاج فوری لازم دارد،

متفقاً به رهانیدن این مریض از هلاکت اقدام نمایید.


  • نیما رهبر (شبخأن)


لوگوی روزنامه جنگل


شماره سی و یکم سه‌شنبه هفدهم شعبان‌المعظم 1336 هـ.ق (6 خرداد 1297 هـ.خ 28 مه 1918 م)

 

هیئت اتحاد اسلام مقصود اصلی آنان

سوال و جواب آژانس خفیه با یک نفر دیپلومات

 

س: چه می‌گویند؟ چه می‌خواهند و تشکیلاتشان برای چیست؟

ج: ابتدا برای حفظ گیلان و نقاط دیگر ایران از تعدیات و تجاوزات و یغماگری و چپاول قشون تزاری تشکیل شد، امروز استقلال و تمامیت ایران را می‌خواهند، از آزادی، حریت، عدالت، امنیت دم می‌زنند.

س: آیا با پول کی اداره می‌شود؟ پول آلمان، عثمانی، انگلیس، روس، غیره؟

ج: خیر، به همت معدود قلیلی از آزادیخواهان گیلان با سرمایۀ کم شروع شده و اکنون از کیسۀ فتوت آزادیخواهان با اعانۀ ملی اداره می‌شود. با همراهی عموم طبقات گیلانی از علمای اعلام، رعایا، کسبه، تجار، ملاکین کاملاً از تجاوزات رژیم سابق روس جلوگیری کرده، به مداخلات حق‌شکنانه و عملیات و آنتریک‌های نامشروع انگلیس را ضایع و باطل نمود و تمام نقشه‌هایی را که برای اشغال کردن انزلی و رشت و توابع آن به توسط ارامنه و غیره طرح‌ریزی شده بود خنثی کرده، بالجمله با اقدامات ناصرانۀ خود یک قسمت بزرگ ایران را از دستبرد سیاست مظلوم‌کش انگلیس‌ رها و آسوده ساخته.

با این حال پس خیلی بی‌ناموسی و بی‌شرفی است اگر کسی نسبت به آنان انتشارات مزخرف داده و حرف‌های نامناسب زده و آنها را بر ضد دولت و ملت معرفی نمایند و آنان عاری از هر آلایش را با اتهامات بی اصل ملوث کرده، ایشان را مؤسس ملوک‌الطوایفی قلم دهد.

ایرانیان حساس اولاً بدانید و آگاه باشید این هیئت محترم که با یک طینتی پاک و نیتی صادقانه یک چنین قیام باشرفانه را وجهۀ خود قرار داده، سینه‌های خود را برای هرگونه تیرهای مخالفین آماده نموده‌اند، چون مقصدی بس مقدس و بسیار عالی دارند انتشار اکاذیب و مجعولات را به قدر ارزنی وقع نگذارند، از تهمت‌های دور از حقیقت مغرضان به هیچ وجهی تزلزل به ارکان خود راه نداده بلکه با عزمی ثابت آناً فآناً بر حرارت جدیت فعالیت خود می‌افزایند، این اساسی است منهدم‌ نشدنی، خراب نکردنی، چراغی که خدا نورش ببخشد به پف مفسدین خاموش نخواهد شد. در پیشرفت مقاصد افراد و نیاتشان کالجبل لاتحرکه العواصف چون جبال عظیم سرپا ایستاده، به بادهای مخالف نمی‌لرزد. این مطلب به خوبی معلوم شده اکثر ملیون درک نموده‌اند که هیئت اتحاد اسلام در ایران از نقطه نظر شخصی، حزبی، ولایتی، ایالتی با احدی عداوت ندارد، اولاً به واسطۀ نبودن قوای دولتی بر خود لازم دانسته که به هر قیمتی باشد و برای حفظ نوامیس خود آماده شوند.

ثانیاً آن که غیر از حفظ استقلال و تمامیت ایران و منتظر اقدامات ملت و دولت و مساعدت با آنها هیچ مقصد مخالفتی ندارند، چون اختلافات بین احزاب، فوق‌العاده با اساس ملت و دولت ایران صدمه وارد آورده و بعضی بی‌ناموس‌ها که فضله‌خور و مستخدم اجانب هستند به همین عنوان داخل در احزاب شده، این است که هیئت اتحاد اسلام من اعزهم الله نصره چنین تصمیم گرفته‌اند که کسی به عنوان حزب و دسته بخواهد با ایشان داخل مذاکره شود و ایشان را پارتی و همدستۀ خودشان کند نمی‌پذیرند و نظر به این که مرامشان حفظ استقلال مملکت و قیامشان برای قطع دست اجانب و پاک کردن رنگ شیر و خورشید است می‌گویند هر ایرانی که سابقۀ ننگین نداشته، داوطلب خدمت به مملکت و معیت با آنها بوده از او پذیرایی می‌کنند، در مقام نجات خاک از دستبرد اعدا و صیانت آن از تعدیات دشمنان با تمام احزاب فِرَق ایران‌دوست، متفق و همراهند به نام ایرانیت و اسلامیت، اشخاصی که با غرایض شخصی یا از عدم اطلاع بعضی زمزمه‌ها بر ضد این هیئت مقدس می‌نمایند مخاطب ساخته می‌گوییم بدانید و آگاه باشید این چراغی که به مدد غیبی و هیئت احرار گیلانی روشن شده است آخرین وسیلۀ نجات ایران است، یعنی امروزۀ ملت و دولت ایران نهایت امیدواری از اقدامات و رفتار آنها باید داشته باشد و به زودی چنین درک نموده، اگر این چراغ روشن نمی‌شد بدون شبهه تاریکی مظالم و تعدیات ساکنین جزیرۀ انگلیس در شمال بدتر از جنوب جلوه‌گر می‌شد و فاتحۀ شمال هم خوانده شده بود.

اگر از مأموریت و قرارداد کاپیتن نوئل در قفقازیه مطلع بشوید و بفهمید چه روز سیاهی برای ملت ایران تهیه و خاک فلاکت، بدبختی را به دست ارامنۀ قفقاز می‌خواست اول به سر اهالی رشت و مازندران و ثانیاً به وصل دادن قوای اشرار ارامنه به اردوی انگلیسی از طرف قزوین، همدان بدهد و یکسره کار ایران را خاتمه داده و در قفقازیه و ایران به مقاصد ایران‌پایمال‌کن خود برسد.

انصاف می‌خواهم آیا در به هم زدن نقشۀ این شخص و عودت ارامنه از انزلی چه خدمت بزرگی نسبت به سیاست و استقلال ایران شده و چه نظریات و اقدامات استقلال‌خراب‌کن را در هم شکست و خنثی نمود؟ وا اسفا از بی‌حسی و بی‌تعصبی بعضی مردم مغرض و از جهالت و خوش‌باوری ما ایرانیان! عوض آن که چنین اقدامات باشرفانه را تقدیس و همراهی کنیم به ضدیت آنان کوشیده و برای منفعت دشمنان ایران، گرچه اساس آنها به قدری محکم است که ابداً به این حرف‌های مخالف و آنتریک‌ها متزلزل نشده و نخواهد شد و با نبودن اسباب طوری خودشان را اداره کرده‌اند که اسباب تعجب دوست و دشمن است و طوری مردم گیلان و اطراف رفتار صادقانه و بی‌غرضانۀ آنها را مشاهده و پسندیده‌اند که اکثر اهالی آن سامان جاناً و مالاً حاضر و آمادۀ خدمت برای سعادت و استقلال ایران شده‌اند، ولی خیلی جای تعجب و تأثر است که یک چنین موقع خطرناکی تمامی فهمیده‌ایم خیالات دشمنان ایران را و از طرف یک دستۀ آزادی‌طلب شرف‌پرست استقلال‌خواه ایرانی‌نژاد برای استخلاص ایران و جلوگیری از تجاوزات حق شکنانۀ دشمن، با یک دنیا خون ‌دل و زحمات فوق‌العاده، یک قوای مرکب از نظامی و غیره برای حفظ ناموس وطن خود تهیه نموده‌اند و تا یک مقدار زیادی هم از تعدیات رژیم سابق روس و عملیات مظلوم‌کش انگلیسی‌ها جلوگیری کرده‌اند و به علاوۀ آن که نشسته و تماشاچی شده‌ایم و به تکلیف وجدانی خود همراهی و کمک با خیالات و اقدامات آنها نمی‌کنیم وا اسفا، وا اسفا، در عوض تهمت می‌زنیم، در تخریبش می‌کوشیم، آتش اختلاف را دامن می‌زنیم، خواه ناخواه، دانسته یا ندانسته خدمتگزار پلتیک اجانب شده ایم!

اف بر این ملیت و قومیت و خودخواهی و خودپسندی که هیچ تاریخی نشان نمی‌دهد یک چنین سست‌عنصری و بی‌همتی و غفلت را! معذالک، ایرانی حساس بی‌غرض، چشم و دلش روشن است که مخالفین و معاندین بیهوده می‌کوشند و به هر در و بام می‌افتند و صرف وقت و وقف زبان می‌کنند، یقین بدانید ذره‌ای نتیجه نخواهد داد و دشمنان مظلوم‌فریب ایران بدانند که پنجاه هزار قشون جرار خودسر روس با همه قوا و مهمات و مساعدت روس‌های داخلی و محذورات و مشکلات متعدد که برای آن دستۀ احرار قلیل جنگلی فراهم نموده‌اند آخرالامر غیر از خسارت و ندامت نتیجه نگرفتند، پس جایی که شتر بود به یک قاز، خر قیمت واقعی ندارد و به توسط پنج شش هزار هندی، انگلیسی و ایرانی فضله‌خور انگلیس و ارمنی و بعضی اقدامات آرزوست که بتوانند جمعی از جان گذشتگان را به کلی محو نمایند و این هم پر واضح است اگر در این محیط کثیف جمعی بی‌عصمت بی‌ناموس بدبخت که تعدادشان به هزار نمی‌رسد با شما و خیالات شما مساعد و به توسط مختصر وجه آنها را حمال و خر بارکش خود قرار داده‌اید و تصور می‌کنید که ایران را به توسط آنها به قبالۀ خود خواهید درآورد (آرزوست)، مجازات‌دهندۀ حقیقی و حاکم طبیعت حکم اعدام شما را اعلام نمود و دعای مظلومین ستمدیدگان یعنی ملل ضعیفه که مثل ما و بدتر از ما در فشار و شکنجۀ شما بوده باز مستجاب شده و اثرش هم هویداست.

بس است ظلم و بی‌حیایی، قدری به خود آیید، چه می‌خواهید از این مملکت فلک‌زدۀ بی‌علم بدبخت که همۀ بدبختی آنها از مداخلات شماست؟ چقدر سخت است قلب کثیف ستمکار شما ساکنین جزیرۀ بریتانی؟ چقدر شما را به حال جنون انداخته فشار توپ‌های سنگین آلمان که از تشنج آن ماسکۀ خیانت‌کارانۀ خودتان را هم کنار گذارده‌اید؟

 

آژانس خفیۀ ملی اسلام

 



  • نیما رهبر (شبخأن)

 

لوگوی روزنامه جنگل



روزنامه جنگل 
 شماره سوم _ سه شنبه ششم شهر رمضان المبارک 1335 ه.ق (5 تیر 1296 ه.خ _ 26 ژوئن 1917 م)
-------------------------------------------------------------------------

مکتوب وارده 

حضور محترم جناب آقای مدیر جریدۀ فریدۀ جنگل دامت بقایه، با کمال افتخار مصادعت می دهد در موقع مسافرت خود به

لاهیجان و لنگرود لازم دانستم فی الجمله تحقیقاتی که از شرح اوضاع آن صفحات به عمل آورده ام محض اطلاع هموطنان

به عرض رسانیده تا خاطر عموم مستحضر گردد.

احوالات لاهیجان روی هم رفته تأسف آمیز است چه که بدبختانه هر کس در امورات فعال مایشاء و هر اداره بدون رعایت

قوانین جاریه به خودسری و خارج از وظیفه عمل می نمایند. امجدالسلطان (ناخوانا) که از بدو (ناخوانا) گری خود خون تمام

مردم بیچارۀ لاهیجان را در شیشه کرده و تقریباً مبلغ خطیری گوش مردم را بریده و اینک هم دست از گریبان مردم نمی کشد

و به قسم دیگر برای مردم بیچارۀ آنجا کلاه دوزی می نماید.

نکته ای که قابل توجه است همانا مسئله انتخابات می باشد. البته لازم به شرح نیست که در این دورۀ چهارم تقنینه حیات و

ممات ما ملت ایران فقط بسته به وکلا و نمایندگانی است که تعیین می نماییم. اگر چشم و گوش خود را باز نموده گول

طراران و عوامفریبان را نخوریم ممکن است موفق به همین نمایندگان صادق صحیح العمل لایق شده، تا از برکت وجود آنان

بتوانیم حیات خود را محفوظ و برقرار بداریم. متأسفانه در لاهیجان به هیچوجه مراعات این نکته نشده که سهل است هر

شخص نالایقی به خیالات واهی و خام خود درصدد فراهم و جمع نمودن پارتی و دسته بندی است که شاید کرسی پارلمان که

یگانه آمال و آرزوی ایرانیان است اشغال و باز هم گلوی ما ملت مظلوم را به چنگال خود فشرده و به چاپلوسی از این و آن و

اخذ رشوه و پر کردن جیب خود خط محو بر استقلال و قومیت ما ایرانیان بکشند، غافل از اینکه غیر از ادوار سابقه و

خدمتگزاران این آب و خاک به خوبی از دسته بندی و آنتریک آنان مستحضر و به فرض اینکه به دسته بندی اکثریت را

نایل شوند، فداییان واقعی حتی الامکان نخواهند گذاشت که به مقصود نامشروع خود برسند.

این بنده که یکی از خاکپایان فداییان وطن به شمار می رود به وسیلۀ آن جریدۀ آزاد و زبان ملت با یک صدای رسا فریاد

می زنم که ای ملت لاهیجان گول و فریب این طراران و پاچه درمالان را نخورده و بیش از این لگد به بخت و سعادت خود

و مملکت نزنید و نیز به آقایانی که داوطلب این شغل اند و به هیچ وجه لیاقت این مقام را ندارند اخطار می شود که بی جهت

رنج خود و زحمت دیگران را نخواهند که به مقصود نایل نخواهند شد و جز پشیمانی سودی نخواهند برد.

در خاتمه، توجه حکومت لاهیجان را به این موضوع جلب و از حسن وطن دوستی ایشان که در مدت مسافرت خود تحقیق شده

متوقعم که از اقدامات نامشروع و خودپسندانۀ بعضی از آقایان و اهالی آن سامان جداً جلوگیری نمایید.

ا. ق. م

-----------------------------------------------------------

جنگل
چون راجع به امر انتخاب است با کمال میل درج شد، مخصوصاً ما مشتاقیم که در این دورۀ انتخاب، وکلای گیلان ننگ

عالم بشریت و اسباب افتضاح گیلانی ها نباشند.

 



لایه جدید...

لایه جدید...

  • نیما رهبر (شبخأن)


لوگوی روزنامه جنگل


از مقالات وارده     

برای فقرا چه تدبیری کرده اید؟          

( شماره سیزدهم _ جمعه بیست و چهارم ذی حجه الحرام 1335 ه.ق ( 20 مهر 1296 ه.خ _ 12 اکتبر 1917 م )               -----------------------------------------------------------------

امسال برای نقصان زراعتی، قحطی همه ما را تهدید به هلاکت می کند. قشون همسایگان هم سربار زحمات ما شده آن مقدار آذوقه ای که باید صرف اهالی شود این مهمانان ما تصرف کرده و انبار می کنند. از داخلۀ ایران متصل مرد و زن و اطفال برهنه و گرسنه وارد گیلان شده و می شوند. الان در شهر و قصبات و قرای گیلان با حال اسفناکی زندگی کرده و این منظرۀ رقت آور دل هر سنگدلی را کباب می کند. آیا با این حال گیلان که نصف حاصل زراعتی اش برای قلت آب سوخته چه تدبیری برای خود و فقرای غریب بیچاره خواهند اندیشید؟ به عقیدۀ ما، اهالی گیلان باید به فوریت دو رویه اتخاذ کنند: اولاً، برنج گیلان باید صرف گیلان و داخلۀ ایران گریده و شنیده شد که به قاچاق و محرمانه برنج به خارجه حمل می شود، مراقبت و جلوگیری نمایند. ثانیاً، در مجالس روضۀ ماه محرم و صفر وسایر اوقات صرف چایی را متروک نمایند زیرا قصد همه که تحصیل ثواب و استماع ذکر مصیبت است، مقصود صرف چایی و تنقلات که نیست. قیمت قند و چایی را هر کسی به هر مقداری که مصرف می گردد برای فقرا و بیچارگانی که از شدت گرسنگی و فشار پریشانی خانه و زندگانی را ترک گفته، در سر گذرها و راهها به بدترین حالی زندگی می کنند مصروف داشته که خدا و رسول و حضرت سیدالشهداء و سایر ائمه اطهار علیهم السلام در این اقدام خیر و احیاء نفوس مسلمانان و تهیۀ راحت آنان خشنود خواهند بود. بهتر از همه این است که هیئت مقدس اتحاد اسلام در این باب اقدام عاجلی کرده، کمیسیونی مرکب از اشخاص امین در رشت و نقاط دیگر تشکیل وجوه قند و چایی را جمع آوری نموده، مرتباً خرج فقرا و غربا نمایند. اگر به غیر این ترتیب رفتار شود و مطالب ما را به لاقیدی تلقی کنند دو ثلث این جمعیت گرسنه و پریشان تلف شده و همۀ گیلانی ها مسئول و معاقب و دچار مجازات و عقوبت خداوندی خواند شد. بیانات ما تعبیر دیگر نشود، مجالس روضه برای تحصیل ثواب و ازدیاد اجر اخروی و حفظ شعایر دینیۀ ما باید منعقد شود، فقط منظور ما ترک قند و چایی و صرف قیمت آن برای فقرا و مسلمین است.

  • نیما رهبر (شبخأن)



لوگوی روزنامه جنگل



ایران به عنوان یکی از دیرینه سال ترین کشورهای دنیا واجد تاریخی دور و دراز و سرشار از فراز و نشیب بوده است. گاهی امپراتوری هخامنشی، نخستین امپراتوری جهانی دنیای کهن، به همت اقوام ساکن در این سرزمین در صحنه تاریخ ظهور می نمود و در کنار نبردها، جنگها و لشگرکشی های گسترده در پاره ای اوقات نیز نداهایی مبتنی بر رعایت حقوق بشر و برابری نژادی در جهان طنین انداز می شد و به وقتی دیگر خاک ایران لگدکوب و پایمال سم ستوران مهاجمی بیگانه چون آشور بانی پال، اسکندر و چنگیز می شد. به رزوگاری مردمی در این سرزمین مردان نام آور عرصه دین و دانش چون سلمان پارسی، ابوعلی سینا، رودکی، ملاصدرا، مولوی، سهروردی، فردوسی، حافظ و غیات الدین کاشانی پروریده اند و به زمانی دیگر نابکارانی چون وثوق الدوله، میرزا آقاخان نوری و عین الدوله از آن سربرآورده اند. اما آنچه روشن است در مجموع این فراز و فرودهای تاریخی، دوران معاصر ایران را می توان به مانند نقطه عطفی یافت که جنس اتفاقات رخ داده در اثنای آن، خارج از شباهت هایش با رویدادهای اعصار پیشین، واجد تفاوت های افزونی نیز است. به هر حال، آنچه آشکار و هویدا می نماید آن است که پدیدار گشتن جنبش های مردمی متعدد را باید از جمله مهمترین سرفصل های تاریخ این عهد برشمرد و بی گمان نظر به اهمیت بسیار چرائی و چگونگی سربرآوردن جنبش هائی چنین که در طول تاریخ ایران کم سابقه و شاید بهتر است گفته شود بی سابقه بوده اند توجه، عنایت و دقت افزونتری را می طلبد. نهضت جنگل یا قیام میرزا کوچک خان جنگلی و یارانش در گیلان از جمله مهمترین و تأثیرگذارترین این جنبش ها است. شوربختانه این نهضت که در اردیبهشت ماه سال 1294 ه.خ با رهبری میرزا در گیلان آغاز و در 11 آذر ماه سال 1300 ه.خ با درگذشت او پایان پذیرفت، به رغم مساعی ارزنده برخی کاوشگران تاریخ و کوشش های ارزشمند تاریخ پژوهان مرکز بازشناسی نهضت جنگل همچنان برای بسیاری از افراد علاقمند به میهن و تاریخ وطن و حتی برای دانشجویان رشته تاریخ ناشناخته مانده است. این ناشناخته بودن نهضت جنگل و یا شناخت اندک دوستداران تاریخ ایران از ماهیت و چیستی نهضت جنگل بدانگونه است که برخی می پندارند رهبران نهضت جنگل در پی تجزیه طلبی و در اندیشه استقلال گیلان بوده اند، شماری دیگر بر آن باورند که میرزا کوچک خان و یارانش سودای برپائی جمهوری سوسیالیستی در ایران به سر داشته اند، عده ای نیز گمان می دارند که جنگلیان در دامان بلشویک های تازه پیروز روسیه پرورش یافته بودند، بعضی نیز میرزا کوچک خان و یارانش را متهم بدان ساخته اند که سرسپرده و دست پرورده استعمار انگلیس یا آلمان بوده اند و البته شمار به نسبت افزونی نیز جنبش جنگل را حرکتی ملی - اسلامی برشمرده اند که با الهام از اصول آئین اسلام در جهت استقلال ایران و برپائی حکومتی مبتنی بر اسلام گام برداشته اند.     


خلاصه یکی از شماره های روزنامه جنگل:

-------------------------------------------

مکتوب محلی تقدیم و تشکر: درخواست فعلیت قول را فعل لازم است

------------------------

روزنامه مساوات در شماره 4 تحت عنوان، مکتوب سرباز، مقاله ای مندرج بود، بی اختیار محرکم گردید که نیات صادقانه خود و هم قطارانم را توسط این جریده در ضمن ادای تشکر و عرض جواب مشهود دارم. بدیهی است که هیچ قومی در عالم مانند مملکت ستمکش ایران به آزادی ملت روسیه که در زیر زنجیر اسارت حکومت مستبده و به بدترین روزگاری دچار بودند علاقمند نبوده و نیست. توضیح واضح می دانم که بگویم حقیقت دمکراسی تمام اقوام عالم را متحد و وحدت عملیات هر ملتی را بدون ملاحظه اختلاف نژاد و مذهب متضمن به علاوه این نظریه که آزادی هر ملتی بداهتاً سبب مسرت ملل دیگری که طریق آزادی را طی می نماید خواهد شد، مملکت و ملتی که برای تعلقات اقتصادی و همجواری و غیره علاقه حیاتی با ممالک دیگر داشته ناگزیرند که رشته مودت خود را محکم و از معاونت یکدیگر بهره مند گردند. ملت ایران آن ملتی است که بیش از اقوام سایره با ملت روسیه مرتبط و منتظر حسن روابط همجواری است. ایران محنت دیده باز ده سال است که به قربانی هزارها فرزند رشید خود حریت را تحصیل و در این مدت برای مظالم وحشت خیز حکومت تساری ذره ای موفق به اطلاحات نگردیده، کلمه آزادی از دایره لفظ خارج نشده بلکه سخت تر از استبداد سابقه دچار لطمات طاقت فرسا گردید. اطفال پدر کشته، پدران و مادران پسر مرده، مردان هستی به باد داده که به امید استشمام رایحه عدالت تحمل این همه خسارت نمودند با دیده حسرت نگران و منتظر که روح مساوات روزی آنان را به آرزوهای دیرینه ایشان سوق دهد. لطایف غیبیه نگذاشت که خاموش کننده عدالت شب را سحر کند، امیدواری ها کامل، دست طبیعت برای انتقام از آستین مردانه جوانمردان روسیه بیرون، با یک انقلاب پر از شرف تسار را از تخت سرنگون، تختش واژگون، ستمدیدگان روسیه استنشاق بوی فرح بخش حریت کردند. موفقیات ملت روس به قدری به امید ایرانیان افزود که هیچ یک از عناصر ایرانی (سوای یک جمع رذل بی شرف) نتوانستند از اظهار شعف خودداری کنند، منتظر بودند که سریعاً از طرف حکومت دمکراسی روس جبران مافات شده، به کمکهای مادی و معنوی، تخلیه ایران و الغای امتیازات مشئومه مرهمی به جراحات قلوب ما بگذارند. مع الاسف تا امروز اظهارات مساعدت آمیز دولت و ملت روسیه مثل مشروطیت یازده ساله ما پا از دایره لفظ بیرون ننهاده در حالتی که: قول را فعل لازم است. این نکته مسلم است که ملت روسیه طبعاً نجیب و ملایم دارای محبت واقعی و شرف آدمیت، هیچگاه از ابراز حسیات دوستانه درباره همسایگان خود خاصه ایران خودداری نداشته، اکنون نیز ایرانیان همه اظهارات برادرانه آنان را به حسن قبول تلقی می کنند، ولی قشون و ملت را جز اطاعت دیسیپلین حکومت مشروطه خود چه تکلیفی است؟ حوادث اخیر پطروگراد مگر گواه صادق ما نیست؟ اظهار تالمات و تاسفات بر شهدای ما البته شایان تقدیر است، ولی امروز نه (چند واژه ناخوانا) به زندگانی ایرانی حق حیات استقلالی داده می شود؟ حکومت دمکراسی روس با صمیمیت ملت خود نسبت به ما همراه است؟ در اینجا جواب منفی است! چرا؟ تا امروز فعلیتی ندیدیم در حالتی که: قول را فعل لازم است. مکرر دولت و ملت ایران تقاضا کردند که شما ایران را تخلیه کنید بیرون کردن عثمانی ها را ما عهده دار می شویم آیا امتحان کردند؟ آیا عثمانی ها جز به عنوان بیرون کردن قشون روس از ایرن متوسل به عذر دیگری شدند؟ آیا امروز که قشون عثمانی از ایران خارج و بغداد در تصرف متحد آنها و حکومت روسیه دمکراسی، مهاجرین ایرانی اغلب به ایران عودت کرده دیگر جای عذری باقی است؟ باز هم مواعید دیپلوماسی که اساسش نقش بر آب است؟! آیا می توان از دم دراز خروس صرفنظر کرده و به قول تنها مطمئن شد در حالتی که: قول را فعل لازم است. دولتین روس و انگلیس می گویند ما نمی رویم وقتی که عثمانی بوده و عثمانی می گوید ما در ایران نیامدیم مگر برای بیرون کردن آنان، روس و انگلیس هر وقت رفتند ما هم می رویم. پس این قافله تا به حشر لنگ است و ما در یک رشته دور و تسلسل مقید و باید مثل همه وقت گرفتار سرپنجه عذاب باشیم. آقایان من، فاتحیت عثمانی و آلمان، مغلوبیت روس و انگلیس یا بالعکس چه نفعی به ما خواهد داد؟ ما می گوییم همه بگذارند که تا در خانه ویران خود نفسی به راحت کشیده، در عالم برادری به قدر یک خواهر به ما ارث دهند، زیاده برا ین خیال اصلاحات ما را عقیم نگذارند، دنبال اقوال دوستانه نرفته افعال را شاهد قرار دهند، زیر لزوماً: قول را فعل لازم است. جنبه و مقانیت و اقامت جنگل و عدم اطلاع از امور سیاسی و ادبی، بالاخره بی علمی و بی سوادی مجبورم ساخت که ساده درد و دل کنم. شاید با زبان جنگلی خود توانستم سوز دل خود را ثابت و برادران حریت طلب روسیه را آگاه کنم که آنها نیز چون ما دچار بدبختی هستند، به قول باباطاهر عریان: بیا سوته دلان گرد هم آییم. آنها آلت دیگران، ما گرفتار بی مهری آنان، هر دو فهمیده ایم که در خبطیم بدبختانه در فکر علاج نیستیم. چشم باز و گوش باز و این عمی      حیرتم از چشم بندی خدا معاودت ما به رشت یا اقامت جنگل در عرض هم، زیرا ما ایرانی و ایران ویران خانه ما. در این مدت ما هجوم نکردیم بلکه همه وقت مورد هجوم سایرین شدیم، خصمانه ورود می کنند مدافعه می کنیم، دوستانه می آیند پذیرایی می نماییم، گرچه مصادف با یک عالم خجلتیم برای فقدان وسایل از مهمانان محترم خود پذیرایی کامل ننمودیم.  در خاتمه از کمیته محترم کارنیزون و تمام مهاجرین و عناصر صالحه ملت آزاد روسیه امتنان و تشکر نموده و می دانیم که اظهاراتشان از روی صداقت و صمیمیت بوده و خواهد بود و ما هم در گوشه جنگل به انتظار ایفای مواعید برادرانه آنها مقیم و این فراز را با یک دنیا امید متذکر که: قول را فعل لازم است. یک نفر جنگلی   (مجموعه روزنامه های جنگل (نشریه نهضت جنگل) امیر نعمتی لیمائی، انتشارات امید مهر)

  • نیما رهبر (شبخأن)