خلوت من

ببه کي فردا، ايمرۊ جا بئتر ببه

خلوت من

ببه کي فردا، ايمرۊ جا بئتر ببه

۴ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «مقاله به زبان گیلکى» ثبت شده است

 

ميکرؤپلأستيکˇ آلۊديگي کۊجي دريأ رۊفه-أنˇ دۊرۊن,

کأسپي دريأ خۊرخۊسي نسأ (گيلأن)

 

مجيدˇ رأستأ1, مسعۊدˇ ستأري*1و2, مۊجتبأ شۊکرۊالله زأده-يه طألشي3, جأويدˇ ايمأن پۊرˇ نمين1

1- شيلأتˇ جرگه, منأبع طبيعي دأنشکده, گيلأنˇ دأنشگأ, سۊمأسرأ, ايرأن.

2- دريأيي عۊلۊمˇ جرگه, کأسپيينˇ آبي حؤضه پژۊهش-جيگأ, گيلأنˇ دأنشگأ, رشت, ايرأن.

3- دريأ شيمي جرگه, اۊقيأنۊسي يؤ دريأيي عۊلۊمˇ دأنشکده, مأزندرأنˇ دأنشگأ, بأبۊلسر, ايرأن.

گيلکي وأگردأن: نيما رهبر 

خۊلأصه

أ وأرسي دۊرۊن أولي وأره کي ميکرؤپلأستيکأنˇ (MPs) فتˇ فرأوأني يؤ به وۊجۊد أمؤن وأرسي بؤبؤسته.

نۊمۊنه-أني کي رۊفه-أنˇ جأ اۊسأده بؤبؤسته ون وين گرأبˇ مرأ بۊ کي بأهأرˇ 1397 أنجأم بؤبؤسته. وختي کي ميکرؤپلأستيکأنأ  NaCI محلۊلˇ مرأ تأکأ کۊديم, ايتأ استريؤميکرؤسکؤپˇ مرأ شۊمأرش ؤ وأرسي بؤبؤستد. ميکرؤپلأستيکأن هر 100 گرم خۊشکˇ رۊفه-أنˇ دۊرۊن 282-14 تأ تيکه (2820-140 تأ تيکه يک کيلؤ خۊشکˇ رۊفه دۊرۊن) بۊ. ايسگأيه 10, 14/171±282 تأ ميکرؤپلأستيک 100 گرم خۊشکˇ رۊفه دۊرۊن ؤ ايسگأيه 9, 3±14 تأ ميکرؤپلأستيک هر 100 گرم خۊشکˇ رۊفه دۊرۊن, ويشتري يؤ کمتري آلۊديگي-يأ دأشتيدي. تۊمأمˇ ميکرؤپلأستيکأنˇ وأد 5-3/. ميلي متر بۊ. ميکرؤپلأستيکأنˇ وأد 2-1 ميلي متر بۊ کي 3/37٪ مرأ ويشتري فتˇ  فرأوأني-يأ دأشتيد. ميکرؤپلأستيکأنˇ ويشتري شکل, رشته-يي بۊ. تيکه-أني کي رۊکش دأشتيد ؤ تکس تکسˇ تيکه-أن نى نۊمۊنه-أنˇ دۊرۊن دۊبۊ. سۊرخ, سييأ ؤ آبي رنگأن به رج 1/34٪ ؤ 8/30٪ ؤ 4/26٪ مرأ ويشتري رنگأني بيد کي نۊمۊنه-أنˇ دۊرۊن ديبيد. بيلکؤل, 5 تأ پؤليمر پؤلي استأيرن (PS), پؤلي پؤرؤپيلن (PP), پؤلي استر (PES), پؤلي اتيلن (PE) ؤ پؤلي أکريلؤنيتريل (PAN) شنأسأيي بؤبؤسته. أ وأرسي به عؤنوأنˇ أولي وأرسي, أصلي دأده-أني ايسه کي نيشأن ديهه ميکرؤپلأستيکأن کۊجي دريأ دۊرۊن دره ؤ جأنورأني کي اۊنˇ دۊرۊن زيويدˇ ره به عؤنوأنˇ غذأ دسفأرس ايسه ؤ بزين مۊمکينه کي آدمأنأ وأتين بدأره. نتيجه-يي کي به دس بأمؤ خؤرم ايطلأعأت ويشتر وأرسي کۊدنˇ ره أمي پأ پيش نهه.

کيليدي لؤغتأن: ميکرؤپلأستيک, کۊجي دريأ, آلۊديگي, پؤليمر

ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

** مسئۊلˇ نيويسأ

 

 

پيش-گب

زيويشري تهديدأن, دريأئأن ؤ اۊقيأنۊسأنˇ سر مأله نهه کي أ مييأن آشخألأني کي آدمأن تؤليد کۊنيدي ايتأ پيلدأنه ؤ جهأني مۊشکيله کي مأقؤل-زمأت به کي همه-أ ديل نأگرأنأ کۊده دأره. أ رۊزأن دريأيي آلۊديگي-يأن ميکرؤپلأستيکأنˇ أمرأ (5 ميلي متر کۊجي-ترˇ ذره-أن) (Arthur et al., 2009) ديل نأگرأني-يي ايسه کي هر رۊز ويشترأ بؤستن دره چۊنکي حيأتˇ وحشˇ رئم ايتأ تهديده ؤ تأنه شيلأتˇ سر ايقتصأدي مأله-أن بنه (Ryan et al., 2009).

ميکرؤپلأستيکأن کۊجي تيکه-أني ايسيد کي أشأنˇ وأد 5 ميلي مترˇ جأ کمتره (Barnes et al., 2009). بيلکؤل ميکرؤپلأستيکأن دۊ جرگه ايسيد (Cole et al., 2011). أولي ميکرؤپلأستيکأن ميلي مترˇ أندر يأ اۊنˇ جأ کۊجي-تريدي يؤ ويشتر شخصي بهداشتي محصۊلأنˇ دۊرۊن دريد ؤ اۊنˇ پسي ايپچه کمتر, پزشکي دۊرۊن دريد, يني به عؤنوأنˇ چيزأني کي دأرۊئأنأ خۊشأنˇ دۊرۊن دأريدي ايستفأده بيدي (Gouin et al., 2015) یأ مرخه ؤ کۊجي دأنه-أني کي گرد ايسيد ؤ أمي دؤر ؤ ور دريد.

دؤوؤمي ميکرؤپلأستيکأن پيلدأنه لأکي تيکه-أنˇ جأ به وۊجۊد أييدي. پؤليمري تيکه-أن وختي کي طبيعتˇ دۊرۊن شيدي, فيزيکي يؤ زيويشري يؤ شيميأيي فعألييتأن أشأنˇ سر مأله نيهيدي. أ فعألييتأن پلأستيکˇ ذره-أنˇ ايجأنأيي-يأ کمأ کۊنه, کي بأعيث به بشکفيد (Costa et al., 2016).

ميکرؤپلأستيکأن, پيلدأنه بأقي-بمأنسته پلأستيکأنˇ جأ, آبي زيويشر ؤ اۊنˇ زيويستن-کسأنˇ ره خطرنأک-تريدي چۊنکي ويشترˇ أشأن هأتؤ لأب طبيعي غذأيي ذره-أنˇ أندريد کي آبأنˇ دۊرۊن بييأفته بيدي يؤ هأنˇ وأسي, به سأب غذأ جأ فۊبرده بيدي (Boerger et al., 2010 Lusher et al., 2013) ميکرؤپلأستيکأنˇ فۊبردنˇ خطرأن ايتأ, موأدˇ فيزيکي مأله-أنه (Rochman et al., 2013a), ايتأ, پلأستيکأنˇ شيمييأيي ترکيبأنه (Lithner et al., 2011 Rochman et al., 2013a) ايتأيم, شيمييأيي موأدي کي مۊحيطˇ جأ جذب بؤبؤسته (سمي موأد(PBT)  ؤ زيويستني کي زييأد درأزه بدأشته مأنستن) (Rochman et al., 2013b) ؤ فلزأن (Holmes et al., 2012).

کۊجي دريأئأن جأجيگأ-چأکۊنأني ايسيد کي همه-تأ سأمأن دريد. أشأنˇ دۊرۊن ايتأ بأرˇ حأيوأن ؤ گييأ دره کي أشأنˇ زنده بؤن کۊجي دريأئأنأ تۊشکه بۊخۊرده دأره (طأهري-يه يزدي ؤ همکأرأن, 1387). أنزلي کۊجي دريأ أ سألأن ويشترˇ عيلمي أنجۊمنأن ؤ سأزمأنأنˇ نظرأ جلب بۊکۊده دأره. پيله رۊخأنأني خۊمأم-رۊد, پيربأزأر ؤ زرجۊبˇ مأنستن أنزلي کۊجي دريأ دۊرۊن ديبيدي کي أشأن شۊمألˇ آلۊده-ترين رۊخأنأنيدي (سلأمأت ؤ همکأرأن, 1393). کيشأورزي, شأري, صنعتي يؤ سينگينˇ چکچي-يأنˇ (فلزي يؤ لأکي قطعه-أن) آلۊديگي-يأن ويشتر, اۊ رۊخأنأني کي شأر ؤ ديهأتˇ جأ دوأر کۊنيدي جأ, أنزلي کۊجي دريأ دۊرۊن ديبيدي (أحمدي ؤ همکأرأن, 1394؛ سیفزأده ؤ همکأرأن, 1397).

رۊفه-أن, جأجيگأ-چأکۊنأني ايسيد کي کۊجي دريأئأنˇ جأ هلمأله سيوأ نيبيدي, اۊشأن بعضي-تأ جأنورأنˇ غذأيأ جۊرأ کۊنيدي يؤ آبˇ گأزأن ؤ رۊفه تأنيدي آلۊده-أ کۊدن يأ تيميزأ کۊدنˇ اۊ آبأني کي رۊفه مرأ درگيريدي سر مأله بنيد (Sunderland et al., 2008). أ سألأن, چن جۊر وأرسي أنجأم بؤبؤسته کي بيدينيد رۊفه-أني کي أنزلي کۊجي دريأ سرسرأ دريد چندر آلۊده-ييد؟ (بۊخۊصۊص سينگينˇ تيکه-أن) (غضبأن ؤ خۊش ايقبأل, 1390؛ خزأيي ؤ پۊرخبأز, 1391؛ فئيد ؤ همکأرأن, 1394). تۊمأمˇ وأرسي-يأني کي بؤبؤسته دۊرۊن ثأبت بؤبؤسته کي جۊروأجۊرˇ آلۊديگي کۊجي دريأ دۊرۊن دره أممأ هيتتأ, رۊفه-أنˇ ميکرؤپلأستيکˇ آلۊدگي-يأ وأرسي نۊکۊده دأره. هأن, نيشأن ديهه کي أ وأرسي وأسي أنجأم ببه. أ وأرسي به عؤنوأنˇ أولي وأرسي-يي کي نيشأن ديهه کۊجي دريأ ميکرؤپلأستيکˇ آلۊديگي چندر ايسه ؤ کؤيأن دره, تأنه خؤرم ايطلأعأت بأقي وأرسي-يأنˇ رئم بدأره.

 

موأد ؤ دأبأن

أنزلي کۊجي دريأ رۊفه-أنˇ جأ نۊمۊنه-أني اۊسأده بؤبؤسته کي شيمييأيي ترکيبˇ ايشنأختنˇ مرأ اۊنˇ ميکرؤپلأستيکˇ ذره-أن وأرسي بؤبؤسته ؤ مألۊم بؤبؤسته کي کؤيأ جأ بأمؤ دأريد. أ وأرسي ره کۊجي دريأ چن جيگأ, 11 تأ ايسگأ چأکۊده بؤبؤسته تأ چيزأني کي آلۊدگي-يأ به وۊجۊد أورديدي يؤ اۊ سأمأنˇ خۊصۊصييتأن وأرسي ببه. ايسگأئأنˇ جأجيگأ جۊري بۊ کي وسط, خۊرخۊس ؤ خۊرتأوأ سر ببه (شکلˇ 1).

 

شکلˇ 1: کۊجي دريأ نۊمۊنه-اۊسأني ايسگأ

Figure 1: Sediment sampling stations in Anzali wetland

 

نۊمۊنه اۊسأدن ؤ رۊفه-أنˇ خۊشکأ کۊدن

کۊجي دريأ رۊفه-أنˇ ميکرؤپلأستيکي آلۊديگي ره, بأهأرˇ 1397 هرتأ ايسگأ رۊفه-أنأ, ون وين گرأبˇ Van Veen Grab أمرأ اۊچه-ييم  (Loder and GerdsK 2015)ؤ جأئأني کي لأکي نيبيدˇ دۊرۊن بدأشتيم. رۊفه-أنأ بنأييم هوأ بۊخۊريد تأ خۊشکأ بيد (Jayasiri et al., 2013). أول هرتأ ايسگأ ره, آلمينييؤمي تشت بأورديم بزين, هيستˇ رۊفه-أنأ دۊکۊديم اۊشأنˇ دۊرۊن. تشتأنˇ سرأ آلمينييؤمي درأنˇ مرأ دوستيم تأ أگه هوأ دۊرۊن آلۊديگي-يي دره رۊفه-أنأ دۊنچکه. هرتأ نۊمۊنه-أ هف رۊز وهأشتيم هوأ بۊخۊره تأ خؤب خۊشکأ به.

 

نۊمۊنه-أنˇ تأکأ کۊدن NaCI محلۊلˇ مرأ کي تأ هأ بسر دۊکۊديم

خۊشکأ بؤستنˇ پسي, أنˇ وأسي کي 5 ميلي مترˇ جأ پيله-ترˇ ذره-أن اۊشأنˇ مييأنأ دنبه, رۊفه-أنأ ايتأ 5 ميلي متري ألکˇ مرأ ألک بۊکۊديم. هرتأ ايسگأئأنˇ رۊفه-أنˇ جأ 100 گرم اۊسأديم ؤ قأشؤقˇ ايستيلي کي ضدˇ زنگ بۊ مرأ ايتأ ديجيتألي ترزۊ مرأ 1/0 گرم دۊکۊديم ايتأ 1000 ميلي-ليتري بشرˇ دۊرۊن بزين NaCI محلۊلأ (Corcoran et al., 2009)عيلأوه-أ کۊديم. بشرأ 10-15 دقه تکأم بدأييم کي پلأستيکي ذره-أن کأميل رۊفه-أنˇ جأ سيوأ ؤ وألأهسته بيبيد. هرتأ نۊمۊنه-أن 30 دقه ثأبت بدأشته بؤبؤستد کي پلأستيکي ذره-أن وألأهسته بئسيد. اۊ مأيعي کي اۊنˇ سر دۊبۊ (سۊپرنأتأنت) يني وألأهسته تيکه-أني کي رۊفه-أنˇ جأ وأدأهسته بۊ, ايتأ شيشه-يي قيفˇ مرأ نيترؤسلؤلؤزي صأفي کأغذˇ سر فيلتر بؤبؤستد (Hidalgo-Ruz et al., 2012). أ کأر هرتأ نۊمۊنه ره سه دفأ تکرأر بؤبؤسته کي تۊمأمˇ ذره-أن رۊفه-أنˇ جأ وأدأهسته ببد. هرتأ ايسگأ جأ 3 تأ 100 گرمي نۊمۊنه اۊ دأبي کي بۊجؤرتر بۊگؤفتيمˇ مرأ وأدأهسته بؤبؤسته. بزين صأفي کأغذ آونˇ دزگأ دۊرۊن 60 درجه-يه سأنتي-گرأد تفˇ دۊرۊن بمأنسته کي نۊمۊنه-أن بيلکؤل خۊشکأبيد. آخربسره تۊمأمˇ ذره-أن ايتأ بينۊکۊلأر ميکرؤسکؤپˇ (استريؤميکرؤسکؤپ) مرأ 40 برأبر پيله-ترأ بؤستيد ؤ وأرسي بؤبؤستيد ؤ ميکرؤپلأستيکˇ ذره-أن, مۊچينˇ مرأ بأخي چيزأنˇ جأ سيوأ بؤبؤستد, بزين بيشمأرده بؤبؤستد. تأکأ بؤبؤسته نۊمۊنه-أن, هر 100 گرم ايتأ تيکه خۊشکˇ رۊفه مۊعرفي بؤبؤستد (Reddy et al., 2006).

 

ميکرؤپلأستيکأنˇ وأرسي أشأنˇ رنگ, شکل ؤ وأدˇ جأ

أنˇ وأسي کي ميکرؤپلأستيکأنˇ وأدأ بيگيريم ايتأ چۊمˇ عدسي جأ ايستفأده بؤبؤسته (Abidli et al., 2017). أول کألیبره چۊمˇ عدسي یؤ بزین تأکأ بؤسته نۊمۊنه-أنˇ وأد بيگيفته بؤبؤسته. بزين ايتأ بينۊکۊلأر ميکرؤسکؤپˇ مرأ 40 برأبر پيله-ترأ بؤستيد کي تأکأ بؤسته ميکرؤپلأستيکأنˇ رنگ ؤ شکل وأرسي ببه.

 

ميکرؤپلأستيکأنˇ ايشنأختن, تبديلˇ فۊريه مأدۊنˇ قرمزˇ طيف-سنجي (FTIR) دزگأ مرأ (ATR) دأبˇ مرأ

أنˇ وأسي کي ميکرؤپلأستيکأني کي ATR دأبˇ مرأ تأکأ بؤستيدˇ ترکيبأ مألۊم بۊکۊنيم أ دزگأ جأ ايستفأده بۊکۊديم: تبديلˇ فۊريه مأدۊنˇ قرمزˇ طيف-سنجي دزگأ (Nor and Obbard, 2014) مۊدلˇ نيکۊلت نکيۊزˇ 470, آمريکأ نيکۊلت ترمؤ شرکتˇ چأکۊده, OMNIC نرم أفزأرˇ مرأ, مۊجهز به انعکأسي ثبتˇ أبزأر (ATR) کيريستألˇ آنأليزؤرˇ مرأ ZnSe. فأصله-يي کي وأرسي بؤبؤسته  cm 4000-650 بۊ. هرتأ آزمأيشˇ پيش, دزگأ طيفˇ هوأ مرأ به عؤنوأنˇ زيمينه, أنˇ وأد بيگيفته بؤستي. بزين طيفأن أنˇ وأسي کي مألۊم ببه تأکأ بيدي يأ نأ ؤ أنˇ وأسي کي ميکرؤپلأستيکˇ پؤليمرأن بشنأخته ببه أشأنˇ پيکأنˇ شکل ؤ مؤقييت وأرسي بؤبؤستيد.

 

آمأرˇ وأشکأفتن ؤ وأرسي

أول أنˇ وأسي کي مۊطمئن بيبيم أمي ايطلأعأت عأدي ايسد شأپيرؤ ويلکˇ مرأ وأرسي بؤبؤستد. بزين 95٪ ايطمينأنˇ وأسي کؤرؤسکأل-وأليسˇ نأپأرأمتري مرأ وأرسي بؤبؤستد. أ دۊتأ وأرسي-يأنˇ مۊقأيسه, من-ويتني آزمأيشˇ مرأ أنجأم بؤبؤسته. دأده-أنˇ وأشکأفتن SPSS نرم أفزأرˇ نؤسخه-يه 19 مرأ أنجأم بؤبؤسته ؤ نۊمۊدأرأن Excel نرم أفزأرˇ نؤسخه-يه 2010 مرأ بکشه بؤبؤستد.

 

نتيجه-أن

ميکرؤپلأستيکأنˇ فتˇ فرأوأني

همه-تأ 11 تأ ايسگأيي کي نۊمۊنه-اۊسأني شين بۊ دۊرۊن ميکرؤپلأستيک دره بۊ. أشأنˇ تعدأد تقريبن 08/78±36/78 تأ تيکه هر 100 گرم خۊشکˇ رۊفه (8/780±783 تأ تيکه يک کيلؤ خۊشکˇ رۊفه) دۊرۊن بۊ. دهؤمي ايسگأ 14/171±282 تأ تيکه ؤ نؤهؤمي ايسگأ 3±14 تأ تيکه مرأ هر 100 گرم خۊشکˇ رۊفه دۊرۊن, ويشتري ؤ کمتري ميکرؤپلأستيکأ دأشتيدي (شکلˇ 2). کؤرؤسکأل-وأليس ؤ من-ويتني آزمأيشˇ مرأ, مألۊم بؤبؤسته کي ايسگأئأنˇ مييأن خأيلي ايختلأف دره (05/0˂p).

شکلˇ 2: ميکرؤپلأستيکأنˇ تعدأدˇ نأميزأني معيأرˇ جأ ؤ أشأنˇ مييأنگين ايسگأئأنˇ دۊرۊن

Figure 2: Mean ± S.D of microplastics in sediment of Anzali Wetland

 

ميکرؤپلأستيکأنˇ رنگ, شکل ؤ وأد

ميکرؤپلأستيکأنˇ وأد, همه-دأنه 5-3/0 ميلي متر بۊ. ميکرؤپلأستيکأنأ وأدˇ جأ شأ 6 تأ جرگه دۊرۊن جزئن. نتيجه-أن نيشأن بدأ کي 2-1 ميلي متري جرگه, 3/37٪ مرأ ويشتري فتˇ فرأوأني-يأ دأشتي أممأ 4-3 ؤ 5-4 ميلي متري جرگه-أن 1/5٪ مرأ کمتري فتˇ فرأوأني-يأ دأشتيدي (شکلˇ 3 أليف).

أشأنˇ شکلˇ جأيم, شأ ميکرؤپلأستيکأنأ 3 تأ جرگه-يه رشته-يي, تيکه-پأره ؤ غشأيي دۊرۊن جزئن. نتيجه-أن نيشأن بدأ کي رشته-يي ميکرؤپلأستيکأن ويشتري فتˇ فرأوأني-يأ تۊمأمˇ ايسگأئأنˇ دۊرۊن دأريدي (شکلˇ 3 ب). أ وأرسي دۊرۊن ميکرؤپلأستيکأني کي تأکأ بؤستيد هف تأ رنگˇ سييأ, سۊرخ, آبي, زرد, سيکلمه, سبز ؤ سيويد بيد. سۊرخ, سييأ ؤ آبي به رج 1/34٪ ؤ 8/30٪ ؤ 4/26٪ مرأ ويشتري فتˇ فرأوأني يؤ سيکلمه ؤ زرد نى به رج 2/1٪ ؤ 8/1٪ مرأ کمتري فتˇ فرأوأني-يأ دأشتيدي (شکلˇ 3 پ).

شکلˇ 3: ميکرؤپلأستيکأني کي أنزلي رۊفه-أنˇ جأ تأکأ بؤبؤستدˇ جرگه-بندي وأد (أليف), شکل (ب) ؤ رنگˇ (پ) جأ

Figure 3: Classification of microplastics in terms of size (a), shape (b) and color (c) in different stations

 

پؤليمرأنˇ مؤدلأنأ ايشنأختن

أنˇ وأسي کي ميکرؤپلأستيکأنˇ پؤليمرأنأ بشنأسيم ATR-FTIR دزگأ جأ ايستفأده بؤبؤسته. بيلکؤل 20 تأ ميکرؤپلأستيک, گؤترمه-يي, اۊ ايسگأئأني کي ويشتري فتˇ فرأوأني-يأ دأشتيدˇ جأ, مۊچينˇ مرأ اۊسأده بؤبؤسته ؤ پؤليمري جأ وأرسي بؤبؤستد. بيلکؤل 5 تأ پؤليمر کي پؤلي استأيرن (PS), پؤلي پؤرؤپيلن (PP), پؤلي استر (PEST), پؤلي اتيلن (PE) ؤ پؤلي أکريلؤنيتريل (PAN) بيد رۊفه-أنˇ دۊرۊن بييأفته بؤبؤسته (شکلˇ 4).

شکلˇ 4: پؤليمرأني کي أنزلي کۊجي دريأ رۊفه-أنˇ دۊرۊن بييأفته بؤبؤسته. أليف: پؤلي أکريلؤنيتريل, ب: پؤلي اتيلن, پ: پؤلي پؤرؤپيلن, ت: پؤلي استر, ث: پؤلي استأيرن

Figure 4: Polymers found in the sediments of Anzali wetland. A: Polyacrylonitrile, b: Polyethylene, c: Polypropylene, d: Polyester and e: Polystyrene

 

بۊگۊبيشتأو

أ وأرسي نتيجه-أن نيشأن ديهه کي ميکرؤپلأستيکأنˇ ذره-أن همه-تأ ايسگأئأنˇ دۊرۊن دره ؤ خأيه بگه کي أنزلي کۊجي دريأ رۊفه-أنˇ دۊرۊن وأولأج دأريدي. ميکرؤپلأستيکأنˇ فتˇ فرأوأني-يم أ وأرسي دۊرۊن 282-14 تأ تيکه هر 100 گرم خۊشکˇ رۊفه دۊرۊن بۊ کي أشأنˇ مييأنگين  08/78±36/78 تأ تيکه هر 100 گرم خۊشکˇ رۊفه دۊرۊن بۊ. ألبأخي وأرسي-يأن نى نيشأن ديهه کي ميکرؤپلأستيکأن کۊجي دريأ دۊرۊن, هم دريد هم وأولأج دأريدي. ميکرؤپلأستيکأنˇ تعدأد ايتألييأ ونيزˇ دۊرۊن 2175-672 تأ تيکه هر يک کيلؤگرم خۊشکˇ رۊفه دۊرۊنه. (Vianello et al., 2013). Abidli يؤ همکأرأن (2017) تۊنسˇ بيزرتˇ ميکرؤپلأستيکأنأ 18-3 تأ تيکه/گرم رۊفه (18000-3000 تأ رۊفه کيلؤگرمˇ دۊرۊن) بۊگؤفتده. Townsend ؤ همکأرأن (2019) اۊسترألييأ ملبؤرنˇ شأري سلأنˇ رۊفه-أنأ وأرسي بۊکۊدد کي بيديند ميکرؤپلأستيکˇ آلۊديگي يؤ زيمينأني کي شأرˇ دۊرۊن نهأ مييأن چي ايرتبأطي نهأ. نتيجه-أن نيشأن بدأ کي ميکرؤپلأستيکأن همه-تأ سلأنˇ دۊرۊن دريد ؤ هر 1 کيلؤگرمˇ دۊرۊن 46 تأ تيکه ميکرؤپلأستيک دره. اۊشأن بۊگؤفتيد کي شأرنيشيني بأعيث بؤبؤسته کي اۊسترألييأ ملبؤرنˇ سلأن ميکرؤپلأستيکˇ جأ آلۊده-أ بد. شأ أتؤ گؤفتن کي شأرˇ پيله-أ بؤستن بأعيث بؤبؤسته, آبي کي وأرشˇ پسي ديبه رۊخأنأنˇ دۊرۊن, ميکرؤپلأستيکأ دۊکۊنه رۊفه-أنˇ دۊرۊن. أمي وأرسي دۊرۊن ايسگأيه 10 4/171±282 تأ تيکه ميکرؤپلأستيک هر 100 گرم خۊشکˇ رۊفه دۊرۊنˇ مرأ آلۊده-ترين ايسگأ بۊ. آشخألأني کي کۊجي دريأ دۊرۊن دۊکۊنيدي, صنعتي يؤ آشخألأني کي کۊجي دريأ دؤر نيشته-بؤ آدمأنˇ جأ فيوه اۊنˇ دۊرۊن ؤ بأزأرني کي هر هفته تۊمأنأبؤ پسي کأسبأن ؤ بأزأرمجأن خۊشأنˇ آشخألأنأ اۊنˇ دۊرۊن تأوديدي تأنه دليلأني ببه کي ايسگأيه 10 هأندر آلۊده-يه. 6, 7, 8 ؤ 9 ايسگأئأن هرتأ 5 تأ تيکه ميکرؤپلأستيک هر 100 گرم خۊشکˇ رۊفه دۊرۊنˇ مرأ کمتري آلۊديگي-يأ دأشتيدي. أ ايسگأئأنˇ آلۊديگي کي کمتر بۊ تأنه أنˇ وأسي ببه کي اۊنˇ دؤر کمتر سأمأن بۊکۊده بيد ؤ بيجأرم بقأيده ننأ بۊ.

أ وأرسي دۊرۊن ميکرؤپلأستيکأن سه تأ جرگه-يه رشته-يي, تيکه-پأره ؤ غشأيي دۊرۊن جزه بؤبؤستد. رشته-يي ميکرؤپلأستيکأن ويشتري فتˇ فرأوأني-يأ تۊمأمˇ ايسگأئأنˇ دۊرۊن دأشتيد أممأ هيتأ ميکرؤپلأستيکي کي گرأنؤلˇ شکلأ بدأره بييأفته نؤبؤسته. أن نيشأن دهه کي, دؤوؤمي ميکرؤپلأستيکأن, هأشأنˇ جأ به وۊجۊد أييدي. دؤوؤمي ميکرؤپلأستيکأن, يأ پيلدأنه پلأستيکأنˇ بأقي-بمأنسته لأ کۊدنˇ جأ, يأ ميکأنيکي زۊرˇ مرأ, يأ گرمأ جأ الکترؤنأ خۊشأنˇ شينأ جه دس ديهيدي, يأ گرمأ جأ وأدأهسته بيدي يأ زيويشر (Laglbauer et al. 2014 Zao et al. 2016) أشأنأ وأدأهه. جه اۊ پألي, وأرسي-يأنˇ نتيجه نيشأن دهه کي ايتأ رخت شؤستن تأنه 1900 تأ أليأفأ وأولأجأنه (Browne et al., 2011) پس, رشتˇ تأق, پيربأزأرˇ رۊخأنˇ جأ ؤ أنزلي بمأنسته آبأن کي ديبه کۊجي دريأ دۊرۊن تأنه دليلأني ببه کي رشته-يي ميکرؤپلأستيکأنأ کۊجي دريأ دۊرۊن وأولأج بده. متأجي ؤ شۊکرۊاللهزاده-يه طألشي (1395)

نؤشأرˇ خيرۊدˇ رۊفه-أنˇ ميکرؤپلأستيکأنأ شأ چأر تأ جرگه-يه ايسفنجي, رشته-يي, کۊجي تيکه-پأره ؤ

پيله تيکه-پأره دۊرۊن جزئن. Abidli ؤ همکأرأن (2017). کلسييأ-تۊنسˇ بيزرتˇ سلˇ رؤگأ رۊفه-أنˇ ميکرؤپلأستيکأنˇ ويشتري شکل, رشته-يي-يه. Vianello  ؤ همکأرأن (2013). ايتألييأ ونيزˇ ميکرؤپلأستيکأنˇ شکل, تيکه-پأره (87٪), رشته-يي (10٪), غشأيي (2٪) ؤ گرأنؤلي (1٪) ايسيد. اينگيليس تأ اۊسترألييأ (Thompson et al., 2004 Browne et al., 2011) رۊخأنأن ؤ سلأنˇ آب ؤ بلژيکˇ دريأکنأرˇ (Claessens et al., 2011) ميکرؤپلأستيکأن نى رشته-يي-يد.

أ وأرسي دۊرۊن ميکرؤپلأستيکأني کي تأکأ بؤستدˇ رنگ سييأ, سۊرخ, آبي, زرد, سيکلمه, سبز ؤ سيويد بيد. سييأ ؤ سۊرخ به رج 1/34٪ ؤ 8/30٪ˇ مرأ ويشتري فتˇ فرأوأني يؤ سيکلمه ؤ زرد نى به رج 2/1٪ ؤ 8/1٪ˇ مرأ کمتري فتˇ فرأوأني-يأ دأشتيدي. آبي, اتمألن تأنه آبي شيشه-أن ؤ آبي پلأستيکي قۊطي-يأنˇ تکس تکسأ بؤستنˇ جأ به وۊجۊد بأمؤبي. سبزˇ رشته-يي ميکرؤپلأستيکأن مۊمکينه لأفندأن ؤ مألأئأنˇ مأشکأنˇ جأ به وۊجۊد بأمؤبي. ريزˇ پلأستيکأني کي رنگي بيدم مۊمکينه طبيعي شکأرأنˇ مأنستن به نظر بأمؤبيد ؤ أنˇ وأسي به سأب شکأرچي-يأن اۊشأنأ غذأ جأ به گأزأ گيفته-بيد (Boerger et al., 2010 Lusher et al., 2013) هأنˇ وأسي اۊ حأيوأنˇ هضم-دأنأ آسيب بزه-بي. أ رنگي ميکرؤپلأستيکأن مأيي-يأن, چيري-يأن ؤ کۊمۊشأنˇ مييأن دۊبۊد (Foekema et al., 2013 Hoarau et al., 2014) Stolte  ؤ همکأرأن (2015) نيشأن بدأده کي تقريبن تۊمأمˇ دريأکنأرˇ رۊفه-أن (آلمأنˇ بألتيکˇ دريأکنأر) رنگي أليأف دأريدي. Abidli ؤ همکأرأن (2017). ميکرؤپلأستيکأني کي, زنگ, سيويد, آبي, سبز, سۊرخ ؤ سييأ بۊيأ کلسييأ-تۊنسˇ بيزرتˇ سلˇ جأ بييأفتده. متأجي ؤ شۊکرۊالله زأده-يه طألشي (1395). خيرۊدˇ دريأکنأرˇ ميکرؤپلأستيکأنˇ رنگ سيويده. تۊمأمˇ ميکرؤپلأستيکأنˇ وأد أ وأرسي دۊرۊن 5-3/0 ميلي متر بۊ. نتيجه-أن نيشأن بدأ کي 2-1 ميلي متري جرگه 3/73٪ ˇ مرأ ويشتري فتˇ فرأوأني-يأ دأشتي يؤ 4-3 ؤ 5-4 ميلي متري جرگه-أن 1/5٪ مرأ کمتري فتˇ فرأوأني-يأ دأشتيدي. مۊهيم-تري دليلي کي أ آلۊديگي-يأن تأنه زنده جأنورأنˇ سر مأله بنه, ميکرؤپلأستيکأنˇ کۊجي وأده. چۊنکي, کۊجي ميکرؤپلأستيکأن (غذأ مأنستن) تأنيدي ويشترˇ جأنوأرأنˇ جأ به عؤنوأنˇ غذأ فۊبرده بيبيد (Moore et al., 2001). کۊجي تيکه-پأره ميکرؤپلأستيکأن تأنيدي خۊردنˇ پسي دفع بيبيد, أممأ پيلدأنه تيکه-أن مۊمکينه أشأنˇ هضم-دأنˇ دۊرۊن بمأنه ؤ به سأب احسأس بۊکۊنيد کي سئريد ؤ أ مؤضۊ ویشترˇ مۊرخه-دأرˇ حأيوأنأنˇ دۊرۊن گۊزأرش بؤبؤسته دأره (Ryan et al., 2009, Butterworth et al., 2012). أممأ رشته-يي ذره-أن مۊمکينه کي پيچ بۊخۊريد ؤ گۊده بۊکۊنيد, هضم-دأنأ دوديد ؤ ونأليدي کي حأيوأن غذأ بۊخۊره (Derraik, 2002). Lusher ؤ همکأرأن (2013) نيشأن بدأده کي ميکرؤپلأستيکأنˇ کۊجي وأد نيسبت به بأقي-يه ميکرؤپلأستيکأن بأعيث به کي حأيوأنأن اۊشأنأ زۊتر فۊبرد. عيلأوه-يه اۊن, Rochman ؤ همکأرأن (a20013) بۊگؤفتده کي ميکرؤپلأستيکأني کي 5-2 ميلي متر ايسد جأنورأنˇ معده جأ دئرتر دوأر کۊنيدي يؤ تأنيدي هضم-دأنˇ دۊرۊن گير بۊکۊنيد ؤ أن بأعيث به کي سم ويشتر جذب بۊکۊنيد. Abidli ؤ همکأرأن (2017) رشته-يي يؤ تيکه-پأره ميکرؤپلأستيکأني کي مۊتوسط ايسيد ؤ کلسييأ-تۊنسˇ بيزرتˇ سلˇ جأ جمأ بؤسته دأره-يأ به رج 39/-27/0 ؤ 51/0-19/0 ميلي متر بۊگؤفتده.

أ وأرسي دۊرۊن پؤليمرأن, پؤلي استأيرن (PS), پؤلي پؤرؤپيلن (PP), پؤلي استر (PES), پؤلي اتيلن (PE) ؤ پؤلي أکريلؤنيتريل (PAN) بيد. بأقي وأرسي-يأن نى ايتأ بأرˇ ميکرؤپلأستيکأنأ دريأ زيويشرˇ دۊرۊن گۊزأرش بدأده ؤ ويشتري-يأ پؤلي پؤرؤپيلن, پؤلي استر, پؤلي اتيلن, پؤلي آميد (أبچين), أکريليک ؤ پؤلي ونيل ألکؤل بشنأختده. (Browne et al., 2011 Claessens et al., 2011). أ پؤليمرأن ويشتر پأرچه-أنˇ دۊرۊن ايستفأده بيدي. Browne ؤ همکأرأن (2011) نيشأن بدأده کي پؤليمرˇ ترکيب رۊفه-أنˇ دۊرۊن, لأب تأقأنأ (رخت شؤستنˇ مأنستن) مأنه. پؤلي پؤرؤپيلن ؤ پؤلي اتيلن لأفند ؤ مأشکˇ ره ايستفأده بيدي (Claessens et al., 2011). عيلأوه-يه اۊن, پؤلي پؤرؤپيلنˇ أليأف ويشتر فرش ؤ مۊکت ؤ أ آخر آخرأن ورزشي رختأنˇ ره نى ايستفأده به. مألأئأنˇ مأشک ؤ لأفندأنˇ جأ زييأد ايستفأده کۊدن نى تأنه ايتأ دليلي ببه کي پؤلي اتيلن ؤ پؤلي پؤرؤپيلنˇ پؤليمرأن کۊجي دريأ دۊرۊن دبه. پؤلي استأيرن يکبأر مصرفˇ موأدˇ (آبخۊري يأ غذأ-جأ) دبستکأ دۊرۊن ايستفأده به. پس, ايتأ دليل کۊجي دريأ ميکرؤپلأستيکي آلۊديگي تأنه هأ يکبأر مصرفأن ببه کي يأ أشأنأ صأف تأوديدي کۊجي دريأ دۊرۊن يأ رۊخأنأني کي ديبيدي کۊجي دريأ دۊرۊنˇ جأ أييدي ؤ تکس تکسأ بيدي يؤ, بيدي کۊجي ذره-أني کي ميکرؤپلأستيکˇ آلۊديگي-يأ رۊفه-أنˇ دۊرۊن به وۊجۊد أوريدي.  پؤلي استرأن (PES) ويشتر بأفتني-يأن ؤ حمل ؤ نقلˇ تجهيزأنˇ دۊرۊن, کشتي سأزي, لۊله, مخزنأن ؤ أشأنˇ مأنستنˇ دۊرۊن ايستفأده بيدي. (Scheirs and Long, 2003). ايتأ دليلأني کي پؤلي استر أ وأرسي دۊرۊن زييأد دره أنˇ کي مۊمکينه مأيي-گيري يؤ تفريحي لۊتکأئأن کي کۊجي دريأ دۊرۊن زييأد شؤن أمؤن کۊنيدي يأ کشتي-يأني کي أنزلي مؤلأ شؤن أمؤن کۊنيدي وأسي ببه. پؤلي أکريلؤنيتريلˇ أليأف رختأنˇ پأرچه-أنˇ دۊرۊن زييأد ايستفأده به. عيلأوه-يه اۊن, أ پؤليمرˇ جأ فيبر چأکۊده به کي اۊنˇ مرأ کربؤنˇ أليأف ؤ لۊتکأئأنˇ بأدبأنأ چأکۊنيدي (Karbownik et al., 2019). پس, کأرخأنه-أن ؤ خأنه-أنˇ تأق (رختأنˇ شؤستن) تأنه ايتأ دليلي ببه کي أ پؤليمر کۊجي دريأ دۊرۊن زييأد دره.

أن کي ايتأ بأرˇ ميکرؤپلأستيک کۊجي دريأ رۊفه-أنˇ دۊرۊن دره نيشأن ديهه کي أ آلۊديگي مۊمکينه مأيي-يأن ؤ چيري-يأنˇ جأ فۊبرده ببه ؤ بزين آدمأنأ وأتين بدأره. وختي ميکرؤپلأستيکأن زيويشرˇ دۊرۊن زييأدأ بيد, وأسي وأرسي-يأني أنجأم ببه کي وأمجه ميکرؤپلأستيکأن, کيشورˇ بأقي آبأنˇ دۊرۊن ؤ حأيوأنأنˇ هضم-دأن دۊرۊنم دره يأ نأ.

 

تشکۊر

جنأبˇ آقأىˇ حؤرˇ تۊرأبي-يه جفرۊدي, مهندس علي-يه خۊدأدۊست, آقأىˇ عسگرˇ قۊربأن زأده, سرکأرˇ خأنمˇ نيلۊفرˇ شعبأنپۊرˇ لشکريأن ؤ دۊکتۊر مينأ رهبر کي أ وأرسي دۊرۊن أمرأ يأور بدأده جأ, تشکۊر کۊنيمي.

 

 

أ مقأله-يأ تأنيد أيأ جيرأ کشيد

 

 

 

سربس

أحمدي, م., خأني پۊر, ع.أ. ؤ أبۊالقأسمي, س.ج., 1394. کأدمييؤم ؤ نيکل ؤ رۊىˇ سينگينˇ فلزأنˇ أمبستي-يأ وأد زئن ؤ مۊقأيسه کۊدن, اۊرديک مأيي عضۊله خۊرأکي بأفتˇ دۊرۊن, (Esox Lucius) أنزلي کۊجي دريأ. ايرأنˇ شيلأتˇ عيلمي مجله, بيسˇ چأرۊمي دؤره, أولي شؤمأره, صفه-يه 75-81. Dio: 10.22092/ISFJ.2014.103095

سلأمأت, ن., خليفي, خ., اعتمأدي, ل. ؤ مأمدي, ى., 1393. سۊرب ؤ قلع ؤ رۊىˇ سينگينˇ فلزأنأ سنجستن, فيتۊفأگ مأيي کبدˇ خۊرأکي يؤ غيرˇ خۊرأکي عضۊله بأفتأنˇ دۊرۊن Hypophthalmichthys molitrix  أنزلي کۊجي دريأ, دأمپزشکي مجله, بيسˇ هفتۊمي دؤره, چأرۊمي شؤمأره, صفه-يه 77-84. Dio: 10.22092/VJ.2015.100948

سيف زأده, م., ولي پۊر, ع.ر., زأرعˇ گشتي, ق. ؤ خأني پۊر, ع.أ., 1397. آلدرين, دييأزينۊن ؤ أندرينˇ وأرسي کي چقد سم, کۊجي دريأ ايقتصأدي مأيي-يأنˇ خۊرأکي عضۊله بأفتˇ دۊرۊن دره. ايرأنˇ شيلأتˇ عيلمي مجله. بيسˇ هفتۊمي دؤره, سوۊمي شۊمأره, صفه-يه 23-30. Dio: 10.22092/ISFJ.2018.116858

خزأيي, ط. ؤ پۊرخبأز, ع.ر., 1391. Cu ؤ Cd ؤ Pb سينگينˇ فلزأنˇ آلۊديگي-يأ مؤشخصأ کۊدن, کۊجي دريأ سرسرˇ رۊفه-أنˇ دۊرۊن. مۊحيطي عۊلۊم, دهۊمي دؤره, دؤوؤمي شۊمأره, صفه-يه 53-64.

طأهري-يه يزدي, ف., رييأضي, ب. ؤ گۊشتأسب, ح., 1387. رأمسرˇ کؤنوأنسييؤنˇ وأرسي يؤ اۊنˇ چۊتؤيي ايجرأ بؤستن ايرأنˇ دۊرۊن ؤ ايرأنˇ سلأنˇ پأستنˇ حؤقؤقي چأرچۊبˇ ره. زيويشرˇ مۊديرييتˇ رشته کأرشنأسي أرشدˇ پأيأن-نأمه دأنشگأ آزأتˇ عۊلۊمˇ وأحدˇ زيويشرˇ حؤقؤق ؤ انرژي يؤ زيويشرˇ دأنشکده تحقيقأن.

غضبأن, ف. ؤ زأرعˇ خۊش ايقبأل, م., 1390. کۊجي دريأ رۊفه-أنˇ سينگينˇ فلزأنˇ آلۊديگي-جيگأيأ وأرسي کۊدن (ايرأنˇ کلسييأ). مۊحيط  شنأسي, سي يؤ هفتۊمي سأل, پئنجأ ؤ هفتۊمي شۊمأره.

فئيد, م., بأبأيي, ه. ؤ عأبديني, ع., 1394. کۊجي دريأ فيزيکۊشيمييأيي يؤ ميکرۊبي پأرأميترأنˇ وأرسي. سلˇ اکؤبييؤلؤژي عيلمي فصلنأمه-أهوأزˇ دأنشگأ آزأتˇ وأحد. هفتۊمي سأل, بيسˇ پئنجۊمي شۊمأره.

متأجي, آ. ؤ شۊکرۊالله زأده-يه طألشي, م., 1395. کأسپي دريأ نسأ دريأکنأرˇ رۊفه-أنˇ ميکرؤپلأستيکأنˇ وأولأج. کيشأورزي يؤ زيويشر ؤ گردشگري تأزه ايده-أن بينؤلمللي چأرۊمي کۊنفرأنس.

Abidli, S., Toumi, H., Lahbib, Y. and Trigui El Menif, N., 2017. The Firdt Evaluation of Microplastics in Sediments from the Complex Lagoon-Channel of Bizerte (Northern Tunsia). Water Air and Soil Pollution, 228(7): 262.

Dio: 10.1007/s11270-017-3439-9

Arthur, C., Baker, J. and Bamford, H., 2009. In: Proceedings of the International Research Workshop on the Occurrence, Effects and Fate of Microplastic Marine Debris, 9-11 September 2008, NOAA Technical, Memorandum NOS-OR&R30.

Barnes, D.K.A., Galgani, F., Thompson, R.c. and Barlaz, M., 2009. Accumulation and fragmentation of plastic debris in global environments. Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences, 364(1526): 1985-1998.

Dio: 10.1098/rstb.2008.0205

Boerger, C. M., Lattin, G. L., Moore, S. L. and Moore, C. J., 2010. Plastic in gestion by planktivorous fishes in the North Pacific Central Gyre. Marine Pollution Bulletin, 60, 2275-2278. Dio: 10.1016/j.marpolbul.2010.08.007

Browne, M.A., Crump, P., Niven, S.J., Teuton E., Tonkin, A., Galloway, T. and Thompson, R.C., 2011. Accumulation of microplastic on shorelines worldwide: sources and sinks. Environmental Science and Technology, 45, 9175-9179.

Dio.org/10.1021/es201811s

Butterworth, A., Clegg, I. and Bass, C., 2012. Untangled Marine Debris: A Global Picture of the Impact on Animal Welfare and of Animal-Focused Solutions. World Society for the Protection of Animals, London.

Claessens, M., De Meester, S., Van Landuyt, L., De Clerck, K. and Janssen, C.R., 2011. Occurrence and distribution of microplastics in marine sediments along the Belgian coast. Marine Pollution Bulletin, 62, 2199-2204. Dio: 10.1016/j.marpolbul.2011.06.030

Cole, M., Lindeque, P., Halsband, C. and Galloway, T.S., 2011. Microplastics as contaminants in the marine environment: a reviw. Marine Pollution Bulletin, 62(12). 2588-2597. Dio: 10.1016/j.marpolbul.2011.09.025

Corcoran, P.L., Biesinger, M.C. and Grifi, M. 2009. Plastics and beaches: A degrading relationship. Marine Pollution Bulletin, 58(1): 80-84. Doi: 10.1016/j.marpolbul.2008.08.022

Costa, J.P.da., Santos, P.S.M., Duarte, A.C. and Rocha-Santos, T., 2016. (Nano) plastics in the environment: A sources, fates and effects. Sci. Total Environ. Doi: 10.1016/j.scitotenv.2016.05.041

Derraik, J.G.B., 2002. The pollution of the marine environment by plastic debris: a review. Marine Pollution Bulletin, 44, 842 852. Doi: 10.1016/s0025-326x (02)00220-5

Jayasiri, H.B., Purushothaman, C.S. and Vennila, A., 2013. Quantitative analysis of plastic debris on recreational beaches in Mumbai, India. Marine Pollution Bulletin, 77: 107-112. Doi: 10.1016/j.marpolbul.2013.

Karbownik, I., Rac-Rumijowska, O., Fiedot-Toboła, M., Rybicki, T. and Teterycz, H., 2019. The Preparation and Characterization of Polyacrylonitrile Polyaniline (PAN/PANI) Fibers. Materials, 12(4): 664. Doi: 10.3390/ma12040664.

Laglbauer, B.J., Franco-Santos, M.R., Andreu-Cazenave, M., Brunelli, L., Papadatou, M., Palatinus, A., Grego, M. and Deprez, T., 2014. Macrodebris and microplastics from beaches in Slovenia. Marine Pollution Bulletin, 89: 356366. Doi: 10.1016/j.marpolbul.2014.09.036.

Lithner, D., Larsson, A. and Dave, G., 2011. Environmental and health hazard ranking and assessment of plastic polymers based on chemical composition. Science of the Total Environment, 409(18): 3309 3324. Doi: 10.1016/j.scitotenv.2011.04.038.

Löder, M.G.J. and Gerdts G., 2015. Methodology Used for the Detection and Identification of MicroplasticsA Critical Appraisal, pp. 201-227. Doi: 10.1007/978 3-319-16510-3_8.

Lusher, A.L., McHugh, M. and Thompson, R.C., 2013. Occurrence of microplastics in the gastrointestinal tract of pelagic and demersal fish from the English Channel. Marine Pollution Bulletin, 67: 9499. Doi: 10.1016/j.marpolbul.2012.11.028.

Foekema, M.E., Gruijter, C.D., Mergia, T.M., Van Franeker, J.A., Murk, J.A.T. and Koelmans, A.A., 2013. Plastic in North Sea Fish. Environmental Science & Technology, 47(15): pp.8818-8824. Doi: 10.1021/es400931b

Gouin, T., Avalos, J., Brunning, I., Brzuska, K., Graaf, J. Kaumanns, J.D., Konong, T., Meyberg, M., Rettinger, K. and Schlatter, H., 2015. Use of micro-plastic beads in cosmetic products in Europe and their estimated emissions to the North Sea environment. SOFW-J, 141: 40-46.

Hidalgo-Ruz, V., Gutow, L., Thompson, R.C. and Thiel, M., 2012. Microplastics in the marine environment: a review of the methods used for identification and quantification. Environmental Science and Technology, 46: 3060-3075. Doi: 10.1021/es2031505.

Hoarau, L., Ainley, L., Jean, C. and Ciccione, S., 2014. Ingestion and defecation of marine debris by loggerhead sea turtles, Caretta caretta, from by-catches in the South-West Indian Ocean. Marine Pollution Bulletin, 84(1-2): pp.90-96. Doi: 10.1016/j.marpolbul.2014.05.031

Holmes, L.A., Turner, A. and Thompson, R.C., 2012. Adsorption of trace metals to plastic resin environment. 160: pellets in the marine Environmental Pollution, 4248. Doi: 10.1016/j.envpol.2011.08.052.

Ryan, P.G., Moore, C.J., van Franeker, J.A. and Moloney, C.L., 2009. Monitoring the abundance of plastic debris in the marine environment. Philosophical Transactions of the Royal Society of London Series B Biological Sciences, 364: 19992012. DOI: 10.1098/rstb.2008.0207.

Scheirs, J. and Long. T.E., 2003. Modern Polyesters: Chemistry and Technology of Polyesters and Copolyesters. John Wiley and Sons Ltd, Chichester, UK. Doi.org/10.1002/0470090685. 788 P.

Stolte, A., Forster, A., Gerdts, G. and Schubert, H., 2015. Microplastic concentrations in beach sediments along the German Baltic coast. Marine Pollution Bulletin, 99(1-2): 216-229. DOI: 10.1016/j.marpolbul.2015.07.022.

Sunderland, E.M., Cohen, M.D., Selin, N.E. and Chmura, G.L., 2008. Reconciling models and measurements to assess trends in atmospheric mercury deposition. Environmental Pollution, 156(2): pp.526 535. DOI: 10.1016/j.envpol.2008.01.021.

Thompson, R.C., Olsen, Y., Mitchell, R.P., Davis, A., Rowland, S.J., John, A.W.G., McGonigle, D. and Russell, A.E., 2004. Lost at sea: where is all the plastic? Science, 304: 838. DOI: 10.1126/science.1094559.

Townsend, K.R., Lu, H.C., Sharley, D.J. and Pettigrove, V., 2019. Associations between microplastic pollution and land use in urban wetland sediments. Environmental Science and Pollution Research, 26(22): pp.22551 22561. Doi: 10.1007/s11356-019-04885-w

Moore, C.J., Moore, S.L., Leecaster, M.K. and Weisberg, S.B., 2001. A comparison of plastic and plankton in the North Pacific Central Gyre. Marine Pollution Bulletin, 42: 12971300. DOI: 10.1016/s0025-326x (01)00114-x.

Nor, N.H.M. and Obbard, J.P., 2014. Microplastics in Singapore's coastal mangrove ecosystems. Marine Pollution Bulletin, 79: 278-283. DOI: 10.1016/j.marpolbul.2013.11.025.

Reddy, M.S., Basha, S., Adimurthy, S. and Ramachandraiah, G., 2006. Description of the small plastics fragments in marine sediments along the Alang-Sosiya ship breaking yard, India. Estuarine, Coastal and Shelf Science, 68: 656 660. DOI: 10.1016/j.ecss.2006.03.018.

Rochman, C.M., Browne, M.A., Halpern, B.S., Hentschel, B.T., Hoh, E., Karapanagioti, H.K., Rios-Mendoza, L.M., Takada, H., Swee, T. and Thompson, R.C., 2013a. Classify plastic waste as hazardous. Nature, 494: 169171. DOI: 10.1038/494169a.

Rochman, C.M., Hoh, E., Hentschel, B.T. and Kaye, S., 2013b. Long-term field measurements of sorption of organic contaminants to five types of plastic pellets: Implications for plastic marine debris. Environmental Science and Technology, 47(3): pp.1646-1654. DOI: 10.1021/es303700s.

Zhao, S., Zhu, L. and Li, D., 2016. Microplastic in three urban estuaries, China. Environmental Pollution, 206: 597 604. DOI: 10.1016/j.envpol.2015.08.027.

Vianello, A., Boldrin, A., Guerriero, P., Moschino, V., Rella, R., Sturaro, A. and Da Rosb, L., 2013. Microplastic particles in sediments of Lagoon of Venice, Italy: First observations on occurrence, spatial patterns and [ Downloaded from isfj.ir on 2025-04-22 ] [ DOR: 20.1001.1.10261354.1399.29.4.11.5 ] 133 identification. Estuarine, Coastal and Shelf Science, 130: pp.54-61 Doi: 10.1016/j.ecss.2013.03.022.

 

  • نیما رهبر (شبخأن)

 

منفي ورچسبأنأ فيشأنيد

 

وألت ديزني وختي جوأن بۊ ايتأ مجله ره کأر کۊدي. اۊ مجله ويرأستأر اۊنأ بۊگؤفته بۊ کي خلأقييت نأره ؤ أنˇ تجسؤمˇ قؤدرت ضعيفه. وينستؤن چرچيلˇ درز ضعيف بۊ يؤ هميشک کألجˇ وۊرۊدي ايمتحأنأ رددأ بؤستی. هممه-تأ مؤفقˇ آدمأنˇ ایجۊرید. اۊشأن, منفي ورچسبأنأ فيشأنيدي. چۊنکي اۊشأن خۊشأنه دأنيدي کي اۊني کي مردۊم گيدي جأ بئتريد. هأنˇ وأسي بتأنستد ايتأ زيويشي کي هلمأله-کس نتأنستي اۊنˇ فيکرأ بۊکۊنه-يأ خۊشأنه چأکۊند. مردۊم هرسأعت دقه أمرأ ايتأ ورچسب زنيدي. اۊشأن أمرأ گيدي کي کؤ کأرأ تأنيم بۊکۊنيم ؤ کؤ کأرأ نتأنيم بۊکۊنيم. ويشترˇ مؤقه-أن اۊشأنˇ نظر, اۊني کي خۊدأ أمه ره بخأسته أمرأ فرخ کۊنه, أممأ أگه مۊوأظب نيبيم اۊشأنˇ گبأنأ حأيقتˇ جأ قۊبۊل کۊنيم ؤ آخربسره, اۊشأنˇ گبأن أمي ذهنˇ دۊرۊن کۊنه کۊنيد ؤ أمرأ ونأليدي أمي سرنيويشتأ فأرسيم.

ايتأ مردأکˇ مرأ گب زييم کي مٚدٚرسه مؤقه, مۊشأور اۊنأ بۊگؤفته بۊ استعدأدˇ خأصي نأره ؤ بئتره خؤرأ هأچينه کأرأنˇ مرأ تيتألأ کۊنه. اۊ مۊشأور أ ورچسبأ اۊنˇ سر دۊچکأنه بۊ کي مۊتوسطˇ آدمه ؤ هيزره استعدأد نأره. اۊنم أ ورچسبأ ايتأ وأقييتˇ مأنستن قۊبۊل بۊکۊده بۊ يؤ سألأنˇ سأل هۊتؤ بزيوسته بۊ کي, من بأکلله ني-يم ؤ هيچي نبم. دبيرستأنˇ پسي اۊن بينأ کۊده ايتأ کأرخأنه دۊرۊن کأر کۊدن. سألأنˇ سأل ايتأ مأمۊلي شؤغلˇ دۊرۊن مشغۊل بۊ. ايرۊز اۊ کأرخأنه تعطيلأ بؤسته ؤ اۊن, أنˇ وأسي کي ايتأ دئه شؤغل بييأفه بۊشؤ ايتأ کأرخأنه ديگه دۊرۊن کأر بۊکۊنه. اۊ کأرخأنه قأنۊن أن بۊ کي, وأسي تستˇ هۊش بدأبي تأ أنأ وهأشتي-بيد اۊيأ کأر بۊکۊدي-بي. اۊنˇ تستˇ هۊش, خأيلي عجيب بۊ. نشأستي بأور کۊدن, اۊنˇ هۊش ايتأ نأبغه آدمˇ أندر بۊ.

کأرخأنه مسئۊل تعجۊبˇ

مرأ اۊنأ وأورسه: أ هۊشي کي دأري أمرأ, چي ره أ مأمۊلي شؤغلˇ ره درخأست بدأيي؟ اۊ سألي کي کأرخأنه بينأ بؤبؤستنه تأ هسأ, هي کسˇ تستˇ نؤمره أنقد زييأد نۊبۊ! هۊ رۊزه بۊ کي اۊ قديمي ورچسبأن همه-دأنه, اۊنˇ ذهنˇ جأ پأکأ بؤستد. ورچسبأني کي 17 سألˇ ره وأقييتˇ جأ قۊبۊل بۊکۊده بۊ. آخربسره, اۊن خۊ کأسبي-يأ برأ تأودأ ؤ أسأ أنˇ دأشتˇ دأرأيي-يأ ايشمأردن نشأ. أگه شۊمأنم بسر دکفتيد کي پيشرفت بۊکۊنيد وأسي شيمي ذهنˇ منفي ورچسبنأ هممه-أ پأکۊنيد. أگه ايتأ خؤرم زيويشˇ دۊمبأليد, وأ أول, خؤرم فيکر بدأريد. هيچ وخت بؤبؤسته کي شيمي دؤر ؤ وري-يأن شمرأ بيگيد کي نتأنيد شيمي نأجه-أ فأرسيد؟ بقأيده استعدأد ؤ منأبع نأريدي؟ هيچ وخت أ منفي ورچسبأنˇ مرأ شيمي زيويشˇ دستأوردأنأ محدۊدأ کۊدن نوأييد. أن مردۊم ني-ييد کي گيدي شيمي سرنيويشت چيسه, أن خۊدأىˇ کي گه شيمي سرنيويشت چيسه.

وختي مي پئر سألˇ 1999 فؤت بۊکۊده من بؤبؤستم ايتأ سۊخنرأن ؤ مي کأرأ شۊرۊ بۊکۊدم. تأ هۊسأ من هيچ وخت سۊخنرأني نۊکۊده بۊم. ايتأ نيشتأنˇ دۊرۊن وختي کي نيشت تۊمأنأ بؤسته ايدفأيي دۊ نفرˇ گبأنأ بيشتأوستم. ايتأ اۊشأن وأگردسته اۊيتأيأ بۊگؤفته: جؤل نتأنه خۊ پئرˇ مأنستن خؤب سۊخنرأني بۊکۊنه. اۊيتأ بۊگؤفته: آهأ, هأ رۊزأنˇ کي هفتگي سۊخنرأني-يأن تعطيلأ به. من اۊ أول أولأن منفي فيکرأني دأشتيم کي گؤفتيدي ولکم أ کأرˇ لييأقتˇ نأرمه. اۊ دۊ نفرˇ گبأنˇ مرأيم أ فيکرأن مي ذهنˇ دۊرۊن وأج بأمؤ. منفي ورچسبأن مي ذهنˇ دۊرۊن حأک بؤبؤسته بۊ کي من بقأيده خؤرم ني-يم. کلمه-أن دأنه-أنأ مأنيدي أگه مأقؤل زمأت اۊشأنأ شيمي ذهنˇ دۊرۊن آب بديد کۊنه کۊنيدي يؤ بيدي شيمي وأقييت.

من مي تۊمأمˇ حقˇ سأيأ بۊکۊدم کي اۊ منفي ورچسبأنأ مي ذهنˇ جأ پأکۊنم, أممأ اۊنقدم سأدده نۊبۊ. أ منفي فيکرأن هأتؤ تترج مي ذهنˇ دۊرۊن وأج أمؤييدي کي تۊ بقأيده خؤرم ني-يي, تۊ لييأقت نأري تي پئرˇ جأيأ بيگيري. أ ورچسبأنأ پأکۊدن رأحت ني-يه. أنأ مأنه کي ايتأ قديمي ورچسب مأقؤل زمأت شيمي مأشينˇ شيشه سر دۊچکسته-بي يؤ أسأ هرچقد حقˇ سأى کۊنيدي اۊ ورچسب پأکأ نيبه. خأيلي مي فيکرأنˇ سر کأر بۊکۊدم تأ اينکي آخربسره بتأنستم اۊ منفي فيکرأنأ مي ذهنˇ جأ پأکۊنم ؤ بأور بۊکۊنم کي أگه خۊدأ مرأ بأل بزنه تأنم همه-کأر بۊکۊنم. أگه اۊ زمأت حئيقت اۊ منفي فيکرأنˇ سر کأر نۊکۊده-بيم هيچ وخت نتأنستيم أ جأجيگأيي کي دأرمأ فأرسم. منفي ورچسبأن تأنيدي کأري بۊکۊنيد کي شۊمأنم شيمي سرنيويشتأ فأنرسيد. ونأليد بيس سأل دئه أ ورچسبأنˇ مرأ هأنده بزيويد. شۊمأن اۊني ني-ييد کي مردۊم گيدي, شۊمأن اۊني ايسيد کي خۊدأ گه.

مردۊم شمرأ گيدي کي شۊمأن بقأيده خؤرم ني-ييد, تۊ پيري, تۊ بأکلله نيئي, أممأ خۊدأ گه: تۊ قوي-يي, تۊ استعدأد دأري يؤ أرزشمندي. أن, مۊثبتˇ ورچسبأنيدي کي شمرأ بأل زنيدي کي خؤرم زيويش بدأريد. ورچسبأني نهأ کي شمرأ ونأشته پيشرفت بۊکۊنيد؟ مۊشأور يأ مۊربي-يي بۊ کي ايتأ منفي ورچسب شمرأ دۊچکأنه-بي؟ شيمي پئر ؤ مأر زرخˇ گب شمرأ بزه دأريد؟ تنأ قؤدرتي کي أ منفي ورچسبأن دأريدي قؤدرتي ايسه کي شۊمأن اۊشأنأ فأديدي, أگه شۊمأن اۊشأنأ شيمي ذهنˇ جأ پأکۊنيد ؤ دئه هلمأله اۊشأنأ فيکر نۊکۊنيد اۊشأن نتأنيد شيمي سر مأله بنيد. اۊ دۊتأ ريفئق, همأيشˇ سألۊنˇ لأبي دۊرۊن بۊگؤفتيد هأ رۊزأنه کي مي سۊخنرأني تعطيلأ به أممأ, اۊشأن نتأنستد مي سرنيويشتˇ جۊلؤيأ بيگيرد. اۊشأن نتأنستد خۊشأنˇ گبأنˇ مرأ, خۊدأ خأسته جۊلؤيأ بيگيرد. اۊشأن فقد مؤقه-يي تأنستيد أ کأرأ بۊکۊنيد کي من, اۊ منفي ورچسبأنأ دۊچکسته-بيم.

ايتأ مردأکˇ مرأ گب زييم, گؤفتي کي دبيرستأنˇ دۊرۊن أنˇ معلم أنˇ مأرأ بۊگؤفته بۊ کي اۊنˇ کلله کأر نۊکۊنه. معلمˇ أ گب بأعيث بؤبؤسته بۊ کي اۊن سي سأل أ فيکرˇ مرأ بزيوه کي هيچ مؤقه نتأنه مؤفق ببه. اۊن شبأندˇرۊز أ فيکرˇ دۊرۊن دره بۊ کي أنˇ کلله کأر نۊکۊنه. من هۊني-يأ اۊنأ بۊگؤفتم کي شمرأ گؤفتن درم؛ تۊ وأسي اۊ منفي ورچسبأ تي ذهنˇ جأ پأکۊني. اۊ معلم حؤکمن اۊ نؤمره-يي کي ايمتحأنˇ دۊرۊن فيگيفتي جأ أ گبأ بزه دأره, أممأ اۊن نأنستي کي خۊدأ وأبرأزئنˇ بذرأ تي وۊجۊدˇ دۊرۊن بکأشته دأره, وأسي تي مرأ بيگي من هيچ وخت أ ورچسبأ مرأ دۊنچکأنم. ولکم أن خألي اۊ معلمˇ نظر ببه أممأ ايتأ دئه نظر نهأ کي اۊن, خۊدأ نظره. پيله خۊدأ نظر أنˇ کي من, خؤرم سرنيويشتأ فأرسم.

هيچ وخت ونأليد منفي ورچسبأن شيمي پيشرفتˇ جۊلؤيأ بيگيرد. ايتأ دبيرستأني دأنش آمۊزˇ مرأ گب زييم, مي جأ بخأسته کي: جؤل, مه ره دۊعأ بۊکۊن کي بتأنم ايمتحأنˇ دۊرۊن نأقلن قۊبۊلأ بم. وأورسئم: چي ره أ دۊعأيأ نۊکۊنم کي تۊ ويشتري نؤمره-أ بأوري؟ اۊن بۊگؤفته: نأ جؤل, مدرسه مۊشأور مرأ بۊگؤفته کي مي درز ضعيفه ؤ وأسي حقˇ سأى بۊکۊنم نأقلن قۊبۊلأ بم. اينفر اۊنأ منفي ورچسب بزه بۊ يؤ اۊنم اۊ ورچسبأ خۊ وأقييتˇ جأ قۊبۊل بۊکۊده بۊ. اۊنأ بۊگؤفتم: تأ هسأ فيکر نۊکۊدي اۊ خۊدأيي کي ترأ بأل زنه تأ قۊبۊلأ بي, تأنه ترأ بأل بزنه کي ويشتري نؤمره-أ فگيري؟ چي ره ضعيفي ورچسبأ تي ذهنˇ جأ پأکأ نۊکۊني؟ أسأ شمرأ وأورسم: تأ هسأ فيکر بۊکۊده-ييد اۊ خۊدأيي کي شمرأ بأل زنه تأ بتأنيد شيمي خۊرد ؤ خۊرأکأ تهيه بۊکۊنيد, هۊ خۊدأيم تأنه شمرأ بأل بزنه کي شيمي زيويشˇ همه-تأ مؤقييتأنˇ دۊرۊن فرأوأني-يأ فأرسيد.

خۊدأيي کي شمرأ بأل زنه تأ ايتأ کۊجدأنه آپأرتمأنأ بيهينيد, هۊ خۊدأ تأنه شمرأ بأل بزنه تأ ايتأ پيلدأنه ويلأ بيهينيد. وأسي ايتأ بأرˇ منفي ورچسبأنأ شيمي ذهنˇ جأ پأکۊنيد. ورچسبأني أشأنˇ مأنستن؛ طلأقأ گيفته, من هلمأله نتأنم ايتأ خؤرم مردˇ ره ببم يأ ايتأ خؤرم زن ببرم. پلف, من هلمأله نتأنم مي هأيکلأ چأکۊنم. مؤعتأد, من هلمأله نتأنم مي اعتييأدأ ترکأ کۊنم. هرتأ ورچسبأ کي وهأليد شيمي ذهنˇ دۊرۊن حأک ببه, هۊ ورچسب به شيمي وأقييت. شۊمأن أ منفي ورچسبأنأ وهأليدي کي شيمي زيويشأ بدسأ گيرد. أن, أصلي-ترين دليلي ايسه کي مردۊم, ويشتري نتأنيدي اعتييأدˇ جأ خلأصأ بيد, چۊنکي اۊشأن, مؤعتأدˇ ورچسبأ قۊبۊل بۊکۊدده. وأقييي جنگ شيمي ذهنˇ دۊرۊنه, أگه شۊمأن قۊبۊل بۊکۊنيد کي مؤعتأديد, مؤعتأدأنˇ مأنستن زيويدي. خألي هأن وسته کي به سر دکفيد اۊ ورچسبأ شيمي ذهنˇ جأ پأکۊنيد. هۊ سأعته خۊدأ گه: تۊ آزأت, پأک ؤ سأقي. لأزيم ني-يه بيس سأل دئه أ ورچسبˇ مرأ بزيوي. مؤثبتˇ ورچسبأنأ اۊشأنˇ مرأ عوض دکش بۊکۊن.

ايتأ جوأنى مي مرأ گب زيي, گؤفتي خأيلي سأله موأد فۊرۊشه. اۊن گۊلأز نۊکۊدي کي أ کأره-يه. تأزه خجأله-يم کشه-يي. اۊن مرأ بۊگؤفته: جؤل, من گۊلأز نۊکۊنم کي أ کأره-يم أممأ, أن تنأ کأري ايسه کي اۊنˇ دۊرۊن مؤفقم. اۊن موأد فۊرۊشˇ ورچسبأ قۊبۊل بۊکۊده بۊ يؤ احسأس کۊدي دئه هيتتأ کأر أنˇ دس بر نأيه. اۊنأ بۊگؤفتم: أگه تۊ تأني موأد بۊفرۊشي پس تأني بأخي چيزأنم بۊفرۊشي, چيزأني کي مردۊم ره بدر بۊخۊره. خۊپۊسه أوردن نوأ. کي ترأ بۊگؤفته کي تۊ فقد تأني موأد بۊفرۊشي؟ کي موأد فۊرۊشˇ ورچسبأ ترأ دۊچکأنه؟ أ ورچسبأ تي ذهنˇ جأ پأکۊن. أگه تۊ خؤرم فۊرۊشنده-يي پس أزرشمندˇ چيزأنأ بۊفرۊش.

شمرأ يأد بمأنه أگه اينفر هرتأ دليلˇ مرأ, ايتأ ورچسب شمرأ بزه, اۊنˇ گب منأت ني-يه, دليل نيبه کي اۊنˇ گب دۊرۊس ببه, ويشترˇ مؤقه-أن مردۊم خأيد شمرأ فأکشد بيجير. شۊمأن أگه اۊشأنˇ گبأنأ محل نۊکۊنيد ؤ خألي شمرأ دفرأزيد خۊدأيأ, اۊن شمرأ به جأجيگأيي فأرسأنه کي شۊمأن دسˇ تنأ هلمأله نتأنستيد فأرسئن. لأزيم ني-يه کي شۊمأن وأخبدأر بيبيد کي شيمي کأر چۊتؤ جۊر بأمؤ, خألي خۊدأيأ بأور بۊکۊنيد. أگه شۊمأن بأور بۊکۊنيد, هممه-چي دسفأرسه. أگه شۊمأن بأور بدأريد, خۊدأ خۊ رحمتأنˇ درأ شمه ره وأکۊنه. مردۊم شمرأ گيدي: تۊ دئه خأيلي سأب بۊکۊده دأري, پۊردأنأ همه-أ بشکنه دأري, أگه شۊمأن أ ورچسبأنأ قۊبۊل بۊکۊنيد اۊ وخت دئه اۊ خؤرم سرنيويشتي کي خۊدأ شمه ره خأستي-يأ فأنرسيدي. خۊدأ گه: من خأيلي بخشنده-يم, اۊنقد کي همه-تأ سأب ؤ خطأيأ بخشم.

خۊدأ گه: من اۊ ايتفأقأني کي تي زيويشˇ دۊرۊن دکفه دأره ؤ عأديلأنه نۊبۊيأ, دۊ برأبر جۊبرأن کۊنم. چي ره سأب بۊکۊده-أنˇ ورچسبأ شيمي ذهنˇ جأ پأکأ نۊکۊنيدي؟ چي ره گۊنأکأر, محکۊم ؤ أشأنˇ مأنستنأ شيمي ذهنˇ جأ پأکأ نۊکۊنيدي يؤ مۊثبتˇ ورچسبأن, ببخشه بؤبؤسته, خۊدأ لؤطف ؤ رحمتأ به دس بأورده-يأ اۊنˇ جأ ننيدي؟ جوأن کي بۊم جينجيرˇ قد ؤ أتيک پأتيک بۊم. وختي بسکتبأل بأزي کۊديم مي هم-تيمي-يأنˇ ويجأ نأقلن سي سأنت پأچ-تر بۊم. هأنˇ وأسي مي هم-تيمي-يأن مي ايسمأ بنأبيد: آغۊزى. هميشک مرأ أتؤ دۊخأديد. سلأم آغۊزى. صؤب به خير آغۊزى. أنˇ دليلم أن بۊ کي آغۊز کۊجدأنه-يه ؤ مي هأيکلم اۊشأنˇ ره اۊنˇ سٚوٚد نيشأنأ دأيي. مۊسأبقه-أنˇ دۊرۊن مي هم-کلأسي-يأن دأد کۊديد: بۊشۊ آغۊزى. اۊشأن منظۊرˇ بدي نأشتيد, خألي شؤخي يؤ خأنده ره أ نأمأ مه ره بنأبيد, أممأ أ ايسم, مي اعتمأدˇ به نفسأ لأ بۊکۊده بۊ. هر دفأ کي أ ايسمأ ايشتأوستيم أ فيکر مي ذهنˇ دۊرۊن دکفتي کي مي قد همه-کسˇ جأ پأچ-تره, من بقأيده بۊلند ني-يم. من أ ورچسبأ قۊبۊل بۊکۊده بۊم ؤ هر رۊز ويشتر خۊپۊسه أورديم ؤ تأم-بزه بۊم, أنˇ وأسي کي أيتأ اۊيتأ مرأ أتؤ دۊخأديد. ايرۊز کأري-يأ بۊکۊدم کي شمرم گم بۊکۊنيد؛ من اۊ منفي ورچسبأنأ مي ذهنˇ جأ پأکۊدم ؤ مي مرأ بۊگؤفتم کي خۊدأ وختي کرأ مرأ خلق کۊدي سأب نۊکۊده, اۊن هدفي دأشتي کي مرأ أتؤ خلق بۊکۊده, دۊرۊسسه کي مي قد تۊمأمˇ مي هم-تيمي-يأنˇ جأ پأچ-تره أممأ, من همه-دأنه جأ ترˇ چسب-ترم. تۊمأمˇ اۊ ورچسبأني کي مرأ خفيفأ کۊدي-يأ مي ذهنˇ جأ پأکۊدم. چن سألˇ پسي, چن مأ دۊرۊن حۊدۊدن بيس سأنت مي قد بۊلندأ بؤسته. هأنˇ وأسي شمرأ گم کي شۊمأن, نأ زييأد بۊلند, نأ زييأد پأچ ؤ نأ زييأد پيريد. خۊدأ شمرأ خلقتˇ شأکأر دۊخأنه. شيمي سرأ رأستأ گيريد ؤ اعتمأدˇ به نفسˇ مرأ بيگيد: من پيله خۊدأ مخلۊقم.

ايتأ اۊ ورچسبأني کي ويشترˇ مردۊم اۊنأ قۊبۊل بۊکۊده دأريد مۊتوسط بؤنه. خأيلي-يأن أييدي مي ويجأ گيدي: جؤل, هيچ چيزˇ خأصصي مي دۊرۊن ننأ, من ايتأ مأمۊلي آدمم, شيش ميليأرد آدمي کي دۊنيأ دۊرۊن ايسأ جأ. شۊمأن ايتأ مأمۊلي زيويشˇ ره خلق نؤبؤستيدي, پيلله-أ بؤنˇ بذر شيمي وۊجۊدˇ دۊرۊن دره, شۊمأن خلق نؤبؤستيد کي بزيويد ؤ بيميريد ؤ هي کسم وأخبدأرأ نبه کي شۊمأن أکه بأمؤييد ؤ أکه بۊشؤييد. خۊدأ شمه ره ايتأ رسألتي دؤجين بۊکۊده دأره کي هلمأله-کس نتأنه اۊ رسألتأ گردن بيگيره. شۊمأن وأستي کأري-يأ به سرأنجأم برسأنيد کي هلمأله-کس نتأنه اۊ کأرأ بۊکۊنه. هي کس نئسأ کي اۊنˇ شخصييت ؤ دک ؤ ديم لأب شيمي مأنستن ببه. ايچي خأص ؤ تأک نهأ کي خألي شيمي شينه ؤ شيمي دۊرۊن نهأ. هيچ وخت مۊتوسط بؤنˇ ورچسبأ قۊبۊل کۊدن نوأييد. أگه بأور بۊکۊنيد کي مۊتوسط ايسيد, مۊتوسطˇ زيويش خأييد دأشتن. أگه بأور بۊکۊنيد کي مأمۊلي-ييد, مأمۊلي زيويش خأييد دأشتن. أتؤيي شيمي عؤمر دوأره ؤ هيتتأ کأرأ به سرأنجأم نرسأنيدي. حأيقت أنˇ کي هيتتأ مأمۊلي چيز شيمي دۊرۊن وۊجۊد نأره ؤ خۊدأ شمرأ خلق بۊکۊده, خۊدأيي کي تۊمأمˇ دۊنيأيأ خلق بۊکۊده دأره, خۊ رۊحˇ جأ شيمي دۊرۊن بدمسته دأره, همه-تأ مخلۊقأنˇ شأيي تأجأ شيمي سر بنأ دأره, شأئأنˇ خۊن شيمي رکأن دۊرۊن دره, شۊمأن سرنيويشتي دأريدي کي وأسي اۊنأ فأرسيد, سرنيويشتي کي حتتأ نتأنيد شيمي ذهنˇ دۊرۊن بأوريد.

أممأ, أگه خأييد هۊني بيبيد کي خۊدأ خأيه, أولي کأري کي وأ بۊکۊنيد أنˇ کي مۊتوسط بؤنˇ ورچسبأ شيمي ذهنˇ جأ پأکۊنيد, مأمۊلي بؤنˇ ورچسبأ پأکۊنيد ؤ خلقتˇ شأکأر ؤ أرزشمند بؤنأ اۊنˇ جأ بنيد. مي خؤرم ريفئق دئل برأؤن, کي بسکتبألˇ ايتأ اۊسطۊره-يي مۊربي ايسه مه ره تأريف بۊکۊده کي ايرۊز چنتأ دأنش آمۊزأنˇ ره سۊخنرأني بۊکۊده. سۊخنرأني کي تۊمأنأ بؤسته ايتأ رئکˇ دأنه کي دۊ متر ؤ ده سأنت قد ؤ صد ؤ بيس کيلؤ وزن دأشتي بأمؤ بۊگؤفته: سلأمˇ آقأىˇ برأؤن, من بسکتبألأ خأيلي دۊس دأرم, أممأ نتأنم زييأد وأز بۊکۊنم ؤ خأيلي زۊد وأوينم ؤ چن دقه دؤوستنˇ پسي وأکفم. دئل برأؤن به سر دکفته اۊنˇ بألأ بيگيره ؤ اۊنأ به خۊ نأجه فأرسأنه. رئکأ بۊگؤفته چن رۊز ديگه ته ره ايتأ تمريني برنأمه نيويسم کي اۊنˇ مرأ تأني تي پأئأنˇ قؤدرت ؤ شق شقˇ ره ايسأنأ زييأدأ کۊني. سه مأ پسي, ايتأ کأغذ اۊ رئکˇ جأ بأمؤ کي اۊنˇ دۊرۊن بينيويشته بۊ آقأىˇ برأؤن, من شيمي برنأمه سر پيش بۊشؤم ؤ هر رۊز چن سأعت مي پأئأنˇ قؤدرتˇ سر کأر بۊکۊدم, أممأ آخربسره أمي مۊربي مي ايسمأ خط بزه, اۊن گه کي من خأيلي پيلدأنه, سۊست ؤ بي چنگ ؤ مۊشتم.

دئل برأؤن اۊنأ آوجأ دأ: جأنˇ زأى, أگه تۊ تي حقˇ سأيأ بۊکۊني يؤ هأتؤ دۊمبأله بدي يؤ خۊدأ جأ بخأيي, اۊن ترأ اۊ جأجيگأيي کي خأيي فأرسي-يأ فأرسأنه. اۊ جوأنˇ رئکˇ دأنه وأسي تصميم بيگيفته-بي کي خأيه اۊ منفي ورچسبأنأ قۊبۊل بۊکۊنه يأ نأ؟ ورچسبأني کي گؤفتيدي: خأيلي پيلدأنه ؤ سۊست ؤ بي چنگ ؤ مۊشته يأ اينکي اۊ ورچسبأنأ فيشأنه ؤ بشه اۊ نأجه-أنأ دۊمبألأ کي خۊدأ اۊنˇ ديلˇ دۊرۊن تأودأ دأره. اۊن به سر دکفته کي منفي ورچسبأنأ فيشأنه. شکيل اؤنيل آخربسره خۊ حقˇ سأىˇ مرأ بۊشؤ ال اس يۊ تيمˇ دۊرۊن کي دئل برأؤن اۊنˇ مۊربي بۊ. اۊن هممه-تأ رکؤردأنأ بشکنه ؤ بؤبؤسته ايتأ بسکتبأليستي کي اۊنˇ مۊجسمه ال اس يۊ ورزشگأ جۊلؤ نهأ. خأيلي تعجۊب بۊکۊدم کي چي بؤستي أگه اۊ جوأنˇ رئکˇ دأنه اۊ منفي ورچسبأنأ قۊبۊل بۊکۊده-بي, أگه وأفکرأ شؤبي کي: ولکم رأس گه, نۊکۊنه خأيلي پيلدأنه ؤ سۊست ؤ بي چنگ ؤ مۊشتم, أتؤيي هيچ وخت اۊنˇ مۊجسمه چأکۊده نؤبؤستي.

کسي تأ هسأ شمرأ بۊگؤفته دأره کي نتأنيد شيمي نأجه-أنأ فأرسيد؟ خۊدأ اۊ نأجه-أ اۊنˇ ديل تأنوأدأ دأره, ولکي اۊنأ شيمي ديل تأودأ دأره. منفي صدأئأن هميشک شيمي نأجه-أنˇ فأرسئنˇ رأشي دۊرۊن درد, أممأ وأخب بيبيد کي خۊدأ نأجه-يي-يأ شيمي ديل تأنوده جه غرز اينکي شمرأ اۊنˇ فأرسئنˇ ره آمأده-أ کۊدي-بي. شۊمأن أسأ هرچي کي شيمي نأجه-أنˇ فأرسئنˇ ره احتييأج دأريدي-يأ دأريدي. ويشترˇ اۊ چيزأني کي فيکر کۊنيدي شمرأ ونأله شيمي نأجه-أ فأرسيد, حئيقت پأايشکيل ني-ييد ؤ منظۊري دأشتي کي شيمي رأسر بأمؤ دأره. خۊدأ دأنه چي کۊدأن دره-يأ. اۊن شمرأ ايجۊر خأص خلق بۊکۊده کي بتأنيد شيمي نأجه-أ فأرسيد. ولکم شکيل اؤنيلˇ مأنستن اينفر شمرأ بگه کي فلأن کأرˇ ره بدر نۊخۊريدي, يأ مۊتخصصأن شمرأ بيگيد کي شيمي نأجه دسفأرس ني-يه أممأ, مۊتخصصأن نى سأب کۊنيدي.چن سأل پيش مۊتخصصأن مي مأرأ بۊگؤفتيد: چن هفته دئه ويشتر زنده ني-يه أممأ اۊن سي ؤ پئن سأله کي جأنˇ سأقي مرأ زيوه. ايتأ عأليمي به ايصطلأ مۊتخصص مرأ بۊگؤفتيدي کي من نتأنم خؤرم سۊخنرأن ببم أممأ اۊشأن سأب بۊکۊديد. مي زيويشˇ دۊرۊن بأمؤختم کي مردۊم تأنيدي ايتأ بأرˇ ورچسب شمرأ دۊچکأنيد أممأ شۊمأن اۊني کي اۊشأن گيدي ني-ييد. ولکم اۊشأن شمرأ بيگيد لمˇ لس, پير, بي چنگ ؤ مۊشت ؤ أشأنˇ مأنستن, أممأ شۊمأن اۊني ايسيد کي خۊدأ شمرأ اۊتؤ دۊخأنه: بأش, بأکلله ؤ تأريخ-سأز.

أگه شؤمأن به سر دکفيد کي منفي ورچسبأنأ شيمي ذهنˇ جأ پأکۊنيد بأور بۊکۊنيد کي ايمرۊ شيمي زيويشˇ دۊرۊن ايتأ خأصˇ رۊزه. أگه شيمي فيکر کۊدنأ بئترأ کۊنيد شيمي زيويشم بئترأ به ؤ أتؤيي بيدي اۊني کي خۊدأ شمرأ اۊنˇ ره خلق بۊکۊده دأره.

(جؤل اۊستين)

 

أيأ بيشتأويد 

 

أولي پۊلۊک (شيمي ذهنأ أسر نؤ ديچين وأچين بۊکۊنيد)

  • نیما رهبر (شبخأن)

 

زیویشˇ دأبأن ؤ سرطأنˇ معده وأرسي گيلأنˇ دۊرۊن

دۊکتۊر مأمدرضأ کۊهسأري

گيلکي وأگردأن: نيمأ رهبر 

 

خۊلأصه

پيش-گب: سرطأنˇ معده, ويشتري آمأرأ گيلأنˇ دۊرۊن دأره ؤ اۊشأني کي أ مۊشکيلˇ مرأ درگيريدˇ ايشنأختنˇ هزينه-يم زييأده ؤ آمأرˇ مرگ ؤ ميرم أنˇ شين خأيلي زييأده. أ مقأله دۊرۊن اۊ عوأملي کي خۊردني-يأنˇ دۊرۊن مۊمکينه دبه ؤ خطرنأک يأ ميکرۊبي (هليکؤبأکترپيلۊري) ببه وأرسي بؤبؤسته, يأ چيزأني کي خۊردني-يأنˇ دۊرۊن دره ؤ معده کأنسرˇ وأولأجˇ مرأ ارتبأط دأريدي نى وأرسي بؤبؤسته, هأتؤ تغذيه بهدأشتˇ وأولأج کي بأعيث به أ مريضي جأ زۊتر وأخبأ بيد, تغذيه دأنشˇ مرأ أ مقأله دۊرۊن وأرسي بؤبؤسته.

هدف: سرطأنˇ معده چۊنکي خۊرد ؤ خۊرأکˇ مرأ ارتبأط دأره, تغذيه دأنشأ بۊجؤر بردن تأنه أ مريضي وأولأجˇ جۊلؤيأ بيگيره ؤ أ وأرسي أ هدفˇ مرأ گيلأنˇ دۊرۊن أنجأم بؤبؤسته کي زيويشˇ دأبأن ؤ سرطأنˇ معده ارتبأطأ مألۊم بۊکۊنه.

موأد ؤ دأبأن: أ وأرسي دأب مؤرد - شأهيدي ايسه کي رشتˇ بيمأرستأنˇ مريضأنˇ سر أنجأم بؤبؤسته کي دۊتأ دۊتأ جۊفتأ بؤسته دأرد. کسأني کي وأرسي أشأنˇ سر أنجأم بؤبؤسته 144 تأ مريض بيد کي سرطأنˇ معده دأشتيد ؤ 398 نفر شأهيد (چۊم پزشکي بخشˇ جأ) بيد. همه-دأنه ايتأ وأورسنأمه-يأ پۊرأ کۊدد. هرتأ ره شأ گؤفتن 2 تأ شأهيد کي تقريبن أشأنˇ همسلأمأل بيد (3± سأل) ؤ أشأنˇ جنس ؤ اينکي چن وخت (2هفته) بستري بيدˇ جأ وأرسي بؤبؤستد. ايصلأ بؤبؤسته شأنسˇ نيسبتأن (Adjusted odds ratio) 95٪ ايطمينأنˇ مرأ, بييأفته أرزيأبي-يأنˇ ره ايستفأده بؤبؤسته ؤ وأشکأفتنˇ ره رگرسييؤنˇ مؤدلˇ جأ ايستفأده بؤبؤسته.

نتيجه-أن: پأپرۊس کشئن ويشتري مأله-يأ سرطأنˇ معده سر دأشتي (5/5-2/1:CI ؤ 8/2=OR). پأپرۊس کشئنˇ دأب (أکه تأ هسأ, أکه شۊرۊ بۊکۊده ؤ درأزˇ رۊز چقد کشه) سرطأنˇ معده مرأ ارتبأط دأشتي. أن کي سرطأنˇ معده ؤ ألبأخي دأبأني کي وأرسي بؤبؤسته (چۊتؤ غذأ خۊردن ؤ ايقتصأدي-ايجتمأعي وضييت) همأ ربط دأريدي يأ نأ, چيزي نييأفتيم.

پس-گب: پأپرۊس کشئن ويشتري مأله-يأ أ سرطأنˇ سر أ سأمأنˇ دۊرۊن دأره.

کيليد وأجه-أن: پأپرۊس کشئن, خۊرد ؤ خۊرأک, سرطأنˇ معده

عۊمۊمي جرأحي جرگه اۊستأديأر - گيلأنˇ عۊلۊم پزشکي دأنشگأ

 

 

پيش-گب: سرطأنˇ معده سرطأني ايسه کي خأيلي وأولأج دأره, بۊخۊصۊص گيلأنˇ دۊرۊن(1). أ مريضأنˇ زيويشˇ درأزه, ايسألˇ دۊرۊن 20٪ کمتره (2). ايمرۊ سرطأنˇ معده مريضأنˇ ايشنأختن سخته ؤ أنˇ هزينه-يم زييأده. هأنˇ وأسي أگه زۊتر أنˇ جۊلؤيأ بيگيريم بئتره تأ اينکي بخأييم دکفتنˇ پسي اۊنأ عيلأج بۊکۊنيم (6-3). پيشگيري برنأمه-أنˇ مأله, بستگي به أن دأره کي أمي دأنش, اۊ چيزأني کي بأعيث به أ مريضي-يأ دۊچأرأ بيمˇ جأ چقد ايسه. چيزأني کي بأعيث به أ مريضي-يأ دۊچأرأ بيم زييأده, هليکؤبأکترپيلۊري عۊفۊنتˇ مأنستن (13-7), گۊرۊ خۊني-يه A, کۊنه بۊکۊده گأستريت, پأپرۊس کشئن, دوأ خۊري. شؤغلأن (16-14), خۊشأنˇ دؤر ؤ ور (17-15), گۊشت, نمک-بزه گۊشت ؤ تخميري گۊشت (19-18), دۊدي يؤ تخميري غذأئأن (22-20) أ وأرسي دۊرۊن وأشکأفته بؤبؤسته. اۊنˇ عوض ايتأ منفي ايجأنأيي سرطأنˇ معده مييأن ؤ مئوه ؤ سبزي-يأنˇ (35-22 ؤ 18) خۊردنˇ دۊرۊن ؤ سير (37 ؤ 36) ؤ چأيي وأخۊردنˇ دۊرۊن (34-23 ؤ 38) گۊزأرش بؤبؤسته. أممأ أ خطرنأکˇ چيزأنˇ مرأ رۊبۊرۊ بؤستن, به زمأت ؤ جأجيگأ ؤ اۊ آدم-نفرأني کي اتمأل دأره به گزأ شيدأ بستگي دأره. أمأن أ گۊزأرشˇ دۊرۊن حقˇ سأى بۊکۊديم اۊ چيزأني کي سرطأنˇ معده-يأ جأمعه دۊرۊن وأولأجأنه-يأ نيشأن بديم ؤ أشأنˇ آوجأنأ وأد بزنيم ؤ وأرسي بۊکۊنيم.

 

موأد ؤ دأبأن

أ وأرسي دأب مؤرد - شأهيدي ايسه کي سألˇ 1379 رشتˇ بيمأرستأنˇ مريضأنˇ سر أنجأم بؤبؤسته کي دۊتأ دۊتأ جۊفتأ بؤسته دأرد. تۊمأمˇ مؤردأن, اۊ مريضأني کي رأزي درمأني-آمۊزشي, دأنشگأيي مرکزˇ دۊرۊن خۊفته بيدˇ جأ بيگيفته بؤبؤسته.

معده أولي-يه سرطأن (کد ICD: 151) بيمأرستأني پرونده-أنˇ خأندنˇ جأ تشخيص بدأ بؤبؤسته کي اۊشأنˇ بأفتي نۊمۊنه-أ پأتؤلؤژيست به عؤنوأنˇ آدنؤکأرسينؤمˇ سرطأن تأييد بۊکۊده.

151 تأ معده أولي-يه سرطأنˇ جأ, 5 نفر خأيلي نأآوأل بيد ؤ نتأنستيد أمي مرأ بۊگۊ بيشتأو بۊکۊنيد ؤ دۊ نفرم أصن گب نزه-ييد. بيلکؤل 144 نفر (4/95٪) أ وأرسي دۊرۊن شرکت بۊکۊديد.

بيمأرستأني وأرسي-يأن نأخبري بۊ, کي أشأنˇ سند ؤ سأل (3± سأل) ؤ جنس ؤ بستري مؤقه (2± هفته بۊگۊبيشتأوˇ پسي) کي تۊتۊنکأرأنˇ چۊم پزشکي بخشˇ جأ (چۊمˇ تخصۊصي بيمأرستأن) دؤجين بؤبؤستيد. أ مريضأن کأتأرکت, گلؤکؤم, چۊمˇ نيني جيجأکي ؤ شبکييه وأدأهستنˇ جأ کۊري برديد. أشأن هيدأنه وأرسي نؤبؤستد. 406 تأ شأهيدˇ مريضˇ جأ کي وأرسي ره دؤجين بؤبؤسته-بۊد 398 نفر (0/98٪) قۊبۊل کۊدنˇ پسي بأمؤده وأرسي (Cross over)  دۊرۊن. مريضأن همه-دأنه (542 تأ مريض شأهيد) مۊتقأطع دأبˇ مرأ (اۊشأن وأرسي فرضييه-أنˇ جأ وأخب نيبيد) وأرسي بؤبؤستد. جرگه-بندي بؤبؤسته ايطلأعأتˇ جمأ کۊدنه, مۊنظمˇ وأورسنأمه جأ ايستفأده بۊکۊديم تأ أمي دأده-أنˇ خطأ کي يأدآوري-يأني کي مۊمکينه سأب ببه-يأ کمأ کۊنيم. أ وأورسنأمه-يأ مريض خۊ ميلˇ مرأ پۊرأ کۊده ؤ اۊشأني کي سوأد نأشتيدي رئم اينفر أشأنه بخأنده ؤ اۊنˇ آوج ثبت بؤبؤسته. أ وأورسنأمه دۊرۊن أ ايطلأعأت دۊبۊ: اليف) زمينه-يي خۊصۊصييتأن, ب) زيويشˇ دأب مثن پأپرۊس کشئن ؤ چۊتؤ غذأ خۊردن ؤ ج) شؤغلˇ سأبقه.

نۊمۊنه-أنˇ پأپرۊس کشئن ؤ اۊ ايطلأعأتي کي گه أکه شۊرۊ بۊکۊده, چنتأ کشه, کم کشه يأ زييأد, أکه تأ هسأ کرأ کشه ؤ أکه دئه نکشه ثبت بؤبؤسته. هدفأنˇ وأشکأفتنˇ ره, سيکأري کسي-يأ بۊگؤفتيم کي نأقلن ايسأل, هر رۊز ايتأ نخ بکشه-بي. قبلي سيکأري-يم کسي-يأ بۊگؤفتيم کي نأقلن 6 مأ قبلˇ اينکي سرطأن تشخيص بدأ ببه ترکأ کۊده-بي. غذأ خۊردنˇ دأبم, 10 سأل قبلˇ اينکي بۊگۊ بيشتأو بۊکۊده-بيمه.

موأد غذأيي-يي کي أشأنˇ ايطلأعأت جمأ بؤسته دأره أشأنيد: چأيي, تخميري گۊشت, مأيي يؤ أشبل, دۊدي غذأئأن, خييأر ؤ شۊرˇ کلم, سير ؤ دسأنه بأقلأ, أشأني کي ايسٚم ببرديمˇ جأ چقد مصرف بۊکۊدده نى وأرسي بؤبؤسته. ألبأقي غذأئأن أليف) سبزي-يأن ؤ مئوه ب)گۊشت ج)مۊنأسيب, أنˇ وأسي کي مألۊم ببه کؤيتأ غذأ بئتر ايسه ره ايستفأده بؤبؤسته. أن کي مريضأن 5 سأل ايتأ محلˇ دۊرۊن بئسأبيد يأ ويشتري سألي کي ايتأ محلˇ دۊرۊن بزيوسته-بيدأ, به عؤنوأنˇ اۊشأنˇ محل حيسأب بۊکۊديم. شؤغلي سأبقه-يم شؤغلأني-يأ به حيسأب بأورديم کي نأقلن ايسأل اۊ شؤغلˇ دۊرۊن بئسأبيد کي چأر تأ جرگه دۊرۊن جأ بدأييم: ايدأري, صنعتأني کي ضرر رسأنه, بجأرکأر ؤ ألبأقي-يه مؤردأن. صنعتأني کي ضرر رسأنه فلزي صنعتأنˇ مأنستن, نفت, شيمييأيي يؤ سمنتˇ کأرخأنه-أن بيد.

ايقتصأدي يؤ ايجتمأعي وضييتˇ وأرسي ره, أشأنˇ درآمدأ أشأنˇ خأنوأده آدم-نفرأنˇ مرأ, کؤيأ زيود (شأرˇ دۊرۊن, بيرۊنˇ شأر, يأ ديهأتˇ دۊرۊن) أشأنˇ وضع چۊتؤيه (خأنه أثأث) جأ وأرسي بۊکۊديم ؤ هأنˇ وأسي أشأنأ سه جرگه-يه ايقتصأدي-ايجتمأعي-يه بۊجؤر, وسط ؤ بيجيرˇ دۊرۊن بنأييم.

وأورسنأمه-أني کي تکميلأ بؤسته ؤ ايطلأعأتي کي مريضأنˇ پرونده-أنˇ جأ به فؤرمأن مۊنتقلأ بؤسته, ايتأ نأظرˇ جأ کؤنتؤرؤل به کي بزين کأمپيۊترˇ دۊرۊن ثبت به.

تۊمأمˇ ايطلأعأت SPSS  (39) نرم أفزأرˇ جأ ايستفأده بؤبؤسته. زمينه-يي عوأملˇ وأرسي کي همأ مأنستيدˇ ره Chi Square جأ ايستفأده بؤبؤسته. ايتأ تيکنيکˇ چن-مؤتغيره کي مؤرد-شأهيدي وأرسي-يأنˇ ره چأکۊده بؤبؤسته بۊ نى وأشکأفتنˇ ره ايستفأده بؤبؤسته.

يک-مؤتغيره وأشکأفتنˇ ره نى شأنسˇ نيسبتˇ جأ (98 درصد ايطمينأنˇ مرأ) ؤ آمأري ايجأنأيي جأ, أنˇ وأسي کي سرطأنˇ معده خطرنأکˇ عوأملأ مألۊم بۊکۊنه ره ايستفأده بؤبؤسته. مۊقأيسه بؤبؤسته شأنسأنˇ نيسبت نى Mantel-Haenszel دأبˇ مرأ, يأ لأيه-يي لؤجستيک رگرسييؤنˇ وأشکأفتنه ايستفأده بؤبؤسته (40). مردأکأن زنأکأنˇ جأ ويشتر پأپرۊس کشده پس أ شأنسˇ نيسبت, جنس ؤ سند ؤ سأل ؤ تحصيلأت ؤ ايقتصأدي-ايجتمأعي وضعˇ مرأ مۊقأيسه بؤبؤسته.

ايطلأعأتˇ چن-مؤتغيره وأشکأفتنˇ ره مشرۊطˇ لؤجستيکˇ رگرسييؤنˇ مؤدلˇ جأ ايستفأده بؤبؤسته. أنˇ وأسي کي ايجأنأ زؤجأنˇ دأبˇ ايطلأعأت آشکأرأ به, مۊوأجهه مؤتغير جرگه-بندي بؤبؤسته. أنˇ وأسي کي دؤرشينˇ عأدتأنأ به عؤنوأنˇ ايتأ خطرنأکˇ عأمل وأشکأفيم, مۊقأيسه بؤبؤسته شأنسˇ نيسبت(AOR) ايستفأده بؤبؤسته. أن کي دؤز-آوج همأ ربط دأريدي يأ نأ نى أ مؤدلˇ جأ ايستفأده بؤبؤسته.

 

نتيجه-أن

144 تأ مؤردˇ دۊرۊن أولي-يه سرطأنˇ معده جأ, هيستؤلؤژيکˇ تأييدˇ مرأ, 97 نفر مردأک ؤ 47 نفر زنأى بيد. مريضأنˇ سند ؤ سأل تقريبن 7/13±2/61 بۊ, تغييرأن 31 تأ 86 سأل به نيسبتˇ مردأى به زنأى 1/2 به 1 بۊ. شأهيدأن 406 نفر بيد کي 271 نفر مردأک ؤ 135 نفر زنأى (مردأى به زنأکˇ نيسبت 5/2 به 1) بيد. شأهيدأنˇ سند ؤ سأل 9/12±1/60 کي تغييرأن أشأنˇ شين 31 تأ 87 سأل بۊ. سند ؤ سأل, جنسييت, أذب يأ مۊتأهل, زيويستن-جيگأ, چن کلأس درز بخأنده ؤ ايقتصأدي-ايجتمأعي وضييت, أ دۊ تأ جرگه مييأن, اۊنقد ايختلأف نأشتي (جدولˇ 1).

سرطان معده

جدولˇ 1: مريضأني کي سرطأنˇ معده دأريدي مۊقأيسه بيمأرستأني مدرکأنˇ مرأ

فرضييه-يي عوأملˇ زمينه-يي خۊصۊصيتأنˇ جأ

* مؤردأن ؤ شأهيدأنˇ مييأن أ مؤتغيرأنˇ جأ ايختلأفي ننأبۊ (05/0=P)

 

مريضأني کي سرطأنˇ معده دأشتيدˇ يک-مؤتغيره-يي OR مۊقأيسه ؤ أشأنˇ پأپرۊس کشئن ؤ أشأنˇ شؤغل ؤ غذأيي کي خۊريدي جدولˇ 2 دۊرۊن بأمؤ دأره.

شأنسˇ نيسبتأن, سند ؤ سأل ؤ جنس ؤ ايقتصأدي-ايجتمأعي وضييت ؤ تحصيلأتˇ جأ ايصلأ بؤبؤسته ؤ خألي, پأپرۊس کشئن أشأنˇ شين خأيلي زييأد بۊ (پأپرۊس کشئن عيلأوه-يه قبلي پأپرۊس کشئن (CI:1.4-4.4,OR=2.1 غذأ خۊردنأنˇ دأب مثن تخميري گۊشتˇ خۊردن, نمکأ کۊده غذأئأن, دۊدي غذأئأن, خييأر ؤ شۊرˇ کلم, دسأنه بأقلأ يأ غذأئأني کي اۊشأنˇ دۊرۊن گۊشت دبه ؤ اۊشأنˇ شأنس, يکˇ جأ ويشتر ببه, يأ مئوه ؤ سبزي-يأن, چأيي وأخۊردن ؤ غذأئأني کي أشأنˇ شأنس, يکˇ جأ کمتر بۊ. هرچن هيتأ دۊرۊن ارتبأط خأصي ننأ بۊ. عيلأوه-يه اۊن, شؤغلأن نى سرطأنˇ معده مرأ ارتبأط نأشتيد (جدولˇ 2). بيلکؤل چن-مؤتغيره وأشکأفتنˇ دۊرۊن, خألي پأپرۊس کشئن سرطأنˇ معده مرأ ارتبأط دأشتي (7/2= AOP3/4-5/1: CI). حئيقت أنˇ کي پأپرۊس کشئن قوي-ترين عأملي ايسه کي بأعيثˇ سرطأنˇ معده به.

سرطان معده

جدولˇ 2: شأنسˇ نيسبتأن (OR) 95٪ ايطمينأنˇ مرأ

* شأنسˇ نيسبت أ جدولˇ دۊرۊن ايجتمأعي-ايقتصأدي وضع ؤ تحصيلأتˇ مرأ وأرسي بؤبؤسته. شأنسˇ نيسبت لؤجستيک رگرسييؤنˇ مؤدلˇ مرأ مۊقأيسه بؤبؤسته: 7/2=AOR ؤ 4/3-5/1 CI

 

عيلأوه-يه اۊن, پأپرۊس کشئن (چن سألگي شۊرۊ بۊکۊده, أکه تأ هسأ کرأ کشه ؤ هررۊز چقد کشه) نى, همه-دأنه دؤز-آوجˇ دأبˇ دۊرۊن, سرطأنˇ معده مرأ ارتبأط دأشتيدي (جدولˇ 3). هرچي پأپرۊس کشئن-کس جوأنتر ببه, هرچقد پأپرۊس کشئنأ ويشتر دۊمبأله بده ؤ پأپرۊسي کي هررۊز کشه ويشتر ببه, اتمألˇ اينکي سرطأنˇ معده-يأ دۊچأرأ به ويشتره (جدولˇ 3).

سرطان معده

جدولˇ 3: مريضأنˇ دؤز-آوجˇ ارتبأط پأپرۊس ؤ سرطأنˇ معده مرأ, بيمأرستأنˇ شأهيدأنˇ مۊقأيسه مرأ

* شأنسˇ نيسبت کي لؤجستيک رگرسييؤنˇ مؤدلˇ مۊقأيسه مرأ به دس بأمؤ کي أنˇ مؤتغيرأن: سند, جنس, ايجتمأعي-ايقتصأدي وضع ؤ تحصيلأت بۊ مرأ مۊقأيسه بؤبؤسته

 

پس-گب:

أمي ايطلأعأت لؤجستيک رگرسييؤنˇ مؤدلأنˇ جأ, نيشأن ديهه کي خألي پأپرۊس کشئن خأيلي تأنه بأعيثˇ سرطأنˇ معده ببه. أمي ايطلأعأت خأيلي مؤرد-شأهيدي وأرسي-يأنأ مأنه کي پيشترأن أنجأم بؤبؤسته بۊ (51-43-38-31-30-24-23-20) يأ وأرسي-يي کي کؤهؤرتي, تأزگي-يأن چينˇ Mailland دۊرۊن أنجأم بدأ دأره. ويشترˇ گۊزأرشأن کي پيشتره أنجأم بؤبؤسته بۊ گؤفتي کي پأپرۊس ؤ ألکؤل سرطأنˇ معده مرأ ارتبأط دأريدي کي هردۊتأ, ايجأنأ تأنيد أ مريضي سر ويشتر مأله بنيد (56-53-36-29-21). ألبت مذهبي مسئله-أنˇ وأسي يؤ أنˇ وأسي کي دوأخۊري ايرأنˇ دۊرۊن جۊرمه, نشأ أ مسئله-أ خؤرم وأمختن. موأد (تريأک ؤ نأس) نى منطقه دۊرۊن ممنۊيه ؤ نشأ رأحت وأمختن کي سرطأنˇ مرأ چي ارتبأطي دأريدي.

أمأن أ وأرسي دۊرۊن, أن کي چن سأل دأشتيد کأرˇ سر بۊشؤده ؤ سرطأنˇ معده مييأن ارتبأطي نييأفتيم. نأ اينکي همچين ارتبأطي نمأنستي-بي, ويشتر شأ گؤفتن آدمأني کي دؤجين بۊکۊده-بيم ؤ مۊمکين بۊ مريضأ بيد کم بيد. غذأ ؤ سرطأنˇ معده ارتبأط چنتأ وأرسي دۊرۊن وأشکأفته بؤبؤسته دأره. چنتأ ژأپۊني وأرسي-يأن گۊزأرش بدأده کي ژأپۊني غذأئأنˇ مييأن (لوأيي مأيي ؤ شۊرˇ مأيي) ؤ مرگي کي سرطأنˇ معده وأسي بۊ مييأن, ارتبأط نهأ بۊ (38-32-29-22-21).

سبزي يؤ مئوه خۊردن, سرطأنˇ معده مرأ ارتبأطي نأشتي (53-52-42-38). بعضي-تأ غربي وأرسي-يأن نى بييأفتيد تأزه مئوه ؤ تأزي سبزي يأن تأنيدي ايپچه شيمي جأنأ بپأييد (63-60-57-45-42-34-23) ؤ هرچي غذأئأني کي گۊشت اؤشأنˇ دۊرۊن دبه ويشتر ببه, سرطأنˇ معده-يأ ويشتر دۊچأرأ بيدي (32-28). غربي وأرسي-يأنˇ عوض, آسييأيي وأرسي-يأنˇ دۊرۊن سرطأنˇ معده, سبزي يؤ مئوه ؤ گۊشتˇ مرأ ارتبأط نأره (53-35). چينˇ وأرسي-يأن (35) نيشأن بدأ کي غذأ خۊردنˇ دأب, نتأنه بأعيثˇ سرطأنˇ معده ببه. أمي وأرسي-يأنم هأنأ گه.

اپيدمييؤلؤژيک ؤ تجرۊبي وأرسي-يأن هردۊتأ نيشأن بدأده کي سير خۊردن تأنه بأعيث ببه کي سرطأنˇ معده-يأ دۊچأرأ نيبيد کي غربي وأرسي-يأن ؤ آسييأيي وأرسي-يأن هردۊ, أنأ تأييد بۊکۊده دأريد (37-36). أمأن أ وأرسي دۊرۊن نتأنستيم ايجأنأيي بييأفيم کي بگه مئوه ؤ سبزي يؤ سير خۊردن, بأعيثˇ سرطأنˇ معده به. ولکم هأنˇ وأسي ببه کي گيلکأن هميشک أشأنأ خۊشأنˇ غذأئأنˇ دۊرۊن (مثن بيبيشته سير) دۊکۊنيد يأ اينکي مؤردأن أنقد نۊبۊ کي بتأنيم همچين ارتبأطي-يأ بييأفيم. هأ مؤضۊ مأنستن به نظر أيه چأيي وأخۊردن ؤ گۊشت خۊردن سرطأنˇ معده سر مأله ننيدي. پس مألۊم به کي سرطأنˇ معده پأپرۊس کشئنˇ مرأ ارتبأط دأره. ايتأ وأرسي (کؤهؤرتˇ وأرسي مأنستن) أ مؤضۊ ره نييأزه.

آخري اکؤلؤژيکˇ وأرسي-يأن, هليکؤبأکترپيلؤري ؤ سرطأنˇ معده ارتبأطˇ سر تمرکؤز بۊکۊده دأرد. حئيقت أنˇ کي سرطأنˇ بينؤلمللي آژأنس (جهأني بهدأشتˇ سأزمأنˇ مجمۊعه) هليکؤبأکترپيلؤري-يأ به عؤنوأنˇ ايتأ کأرسييؤژنˇ کلأسˇ يک جرگه-بندي بۊکۊده دأره (14). اپيدمييؤلؤژيک ؤ بأليني شوأهيد نى گيدي کي عۊفۊنتي کي أ بأکتري مرأ به وۊجۊد أيه تأنه کأرسينؤمˇ خطرأ به وۊجۊد بأوره (72-71-13). أنˇ وأسي کي سرطأنˇ معده خألي چن درصدˇ مريضأني کي هليکؤبأکترپيلؤري-يأ آلۊده-أ بؤسته دأردˇ دۊرۊن بيده بؤبؤسته, پس أ عۊفۊنت نتأنه تنأيي بأعيثˇ سرطأنˇ معده ببه (69-63). بعضي-تأ وأرسي-يأن کي     تأزگي-يأن أنجأم بؤبؤسته بتأنستد أ ايجأنأيي-يأ نيشأن بدند (69-10-7). عيلأوه-يه اۊن بعضي-تأ وأرسي-يأن ايشتأو ديهيدي کي سرطأنˇ معده بيدۊنˇ هليکؤبأکترپيلؤري تأنه مۊحيط ؤ غذأئأنˇ مرأيم ارتبأط بدأره مثن نمک زييأد ايستفأده کۊدن يأ ويتأمينˇ  C کم خۊردن (کي کيشورأني کي کرأ پيشرفت کۊنيدي دۊرۊن مۊهيمه) (12-11). بۊخۊصۊص اينکي ايتأ مؤرد-شأهيدي وأرسي دۊرۊن (69) ؤ ايتأ سرؤلؤژيکˇ وأرسي (7) کي تأيوأنˇ دۊرۊن أنجأم بؤبؤسته گه کي سرطأنˇ معده ؤ هليکؤبأکترپيلؤري عۊفۊنتˇ دۊرۊن ارتبأطي ننأيه. پس هرچن کي به نظر أيه هليکؤبأکترپيلؤري عۊفۊنت تنأيي نتأنه سرطأنˇ معده بأعيث ببه أممأ أ وأرسي دۊرۊن نتأنيم أنˇ نقشأ به عؤنوأنˇ ايتأ خطرنأکˇ عأمل نديد بيگيريم. حئيقت أنˇ کي أمأن زيويشˇ دأبأن ؤ اؤلگؤئأنأ ويشتر ارزش بنأييم. أمأن پيشنهأد کۊنيم کي آينده-نگري وأرسي-يأن, مريضأني کي سرطأنˇ معده دأريدي سر أنجأم ببه ؤ هۊ مؤقه هليکؤبأکترپيلؤري عۊفۊنت ؤ پأپرۊس کشئن ؤ زيويشˇ ألبأخي دأبأن نى وأرسي ببد. هرچن هليکؤبأکترپيلؤري عۊفۊنت غذأئأن ؤ زيويشˇ دأبˇ مرأ ارتبأط دأره.

چيزأني کي أمي وأرسي ره مۊشکيل تأشتي أن بۊ کي أمي وأرسي مؤرد-شأهيدي-يي بۊ کي بيمأرستأنˇ دۊرۊن (نأ جأمعه دۊرۊن) بۊ يؤ مۊمکينه کي غذأ خۊردنأن ؤ غذأيي اؤلگؤ اۊشأنˇ شين جأمعه مرأ تؤفير بدأشتي-بي, پس أنˇ وأسي کي أمي خطأئأن کمترأ به, 10 سألˇ آخرˇ غذأيي اؤلگؤئأنأ وأمختيم, فصلأنˇ عوضأ بؤستن, غذأئأنˇ اؤلگۊ سر مأله نيهيدي, أنˇ وأسي کي کمتر مأله بنيد شأهيدأنˇ بۊگۊ بيشتأوأ نى اۊنˇ مرأ ايتأ بۊکۊديم.

پأپرۊس کشئنˇ ارتبأط سرطأنˇ معده مرأ, نيشأن ديهه کي أ مؤضۊ چقد مۊهيمه. پس أگه خۊلأصه بخأييم بيگيم وأسي بيگيم کي پأپرۊس کشئن زيويشˇ دۊرۊن مۊهيم-ترين عأملي ايسه کي بأعيثˇ سرطأنˇ معده به.

 

منأبع:

1- داوۊدي کلأيه, علي؛ رضوأني, سيد مأمۊد: گيلأنˇ سرطأنˇ ثبتˇ طرح سألˇ 1374. رشت: گيلأنˇ عۊلۊم پزشکي دأنشگأ, بهدأشتي مۊعأونتˇ اينتشأرأت 1374.

2. Wei TC, Hsu SC. Evaluation of Factors Influencing the Prognosis of Gastric Cancer Aftergastric Resection. J Formosan Med Assoc 1980: 79:205-19.

3. Lygidakis NJ. Gastric Canser. Hepato Gastroenterology 1989:36:2-6.

4. Heptmer G, Domschke S, Domschke W. The Role of Tumor Markers in the Diagnosis Andmanagement of Gastroinal Cancer. Hepatogastroenterology 1986:33:140-4.

5. Jensen CW, Maartman-Moe H, Terje R. Concenteation of Serum Proteins and Erythrocyte Sedimentation Rate in Patients With Different Histological Types of Gastric Carcinoma. Eur J Surg Oncol 1987:13:207-11.

6. Lipkin M. Biomarkers of Increased Susceptibity to Gastrointestinal Cancer: New Approachto Studies of Cancer Prevention in Human Subjects. Cancer Res 1988:48:235-45.

7. Lin JT, Wang JT, Wang TH. Helicobacter pylori Infection in Early and Advanced Gastricadenocarcinoma: A Seroprevalence Study of 143 Taiwanese Patients. Heoatogastroenterology 1993:40:596-9.

8. Webb PM, Ya MC, Forman D, et al. An Aparent Lck of Asociation Btween Helicobacterpylori Ifection and Rsk of Gstric Cncer in China. Int J Cancer 1996:67:603-7.

9. Aromaa A, Kosunen TU, Knekt P, et al. Circulating Anti Helicobacter Pyloriimmunoglobulin A Antibodies and Low Serum Pepsinogen I Level are Associated With Increased Risk of Gastric Cancer. Am J Epidemiol 1996:144:142-9.

10. Kim HY, Cho BD, Chang WK. Helicobacter Pylori Infection and the Risk of Gastric Canceramong the Korean Population. J Gastroenterol Heoatol 1997:12:100-3.

11. Nomura A, Stemmermann GN. Helicobacter Pylori and Gastric Cancer. J Gastroenterol Hepatol 1993:8:294-303.

12. Correa P. Is Gastric Carcinoma an Infectious Disease?. N Engl J Med 1991:325:1170-1.

13. Wu MS, Shun CT, Lee WC. Gastric Canser Risk in Relation to Helicobacter Pyloriinfection and Subtypes of Intestinal Metaplasia. Br J Canser 1998:125-8.

14. IARC. Schistosomes, Liver Flukes and Helicobacter Pylori IARC Monoographs of Theevaluation of Carcinogenic Risks to Humans. Lyons: IARC, 1994(61):177-241.

15. Burnley IH. Stomach Cancer Mortaliv in New South Wales and Sydney: 1980 to 1985.Aust J Puublic Health 1991:15:88-100.

16. Botha JL, Irwig LM, Strebel PM. Excess Mortality from Stomach Cancer, Lung Cancer, and Asbestosis and/or Mesothelioma in Crocidolite Mining Districts in South Africa. Am J Epidemiol 1986:123:30-40.

17. Kjellbergs, Wiseman J?S. The relationship of Radon to Gastrointestinal Malignancies. Am Surg 1995:61:822-5.

18. Ward MH, Lopea-Carrillo L. Dietary Factors and the Risk of Gastric Cancer in MexicoCity. Am J Epidemiol 1999:149:925-32.

19. Cai L. [A Case-Control Study of Stomach Cancer in Changle, Fujian Province-by the Riskstate Analysis] (in Chinese). Chung-Hua Liu Hsing Ping Hsueh Tsa Chih Chinese J Epdemiol 1991:12:15-9.

20. Kneller RW, You WC, Chang YS, et al. Cigarette Smoking and Other Risk Factors For Progression of Precancerous Stomach Lesions. J Natl Cancer Inst 1992:84:1261-6.

21. Frank-Strombborg M. The Epidemiology and Pimary Prevention of Gastric and Esophageal Cncer: A Wrldwide Prspective. Cancer Nurs 1989: 53-64.

22. Nomura A. Stomach In: Schottenfeld D, Fraumeni JF Jr, (Eds). Cancer Eidemiology and Prevention. Philandephia: WB Saunders, 1982: 624-37.

23. Yu GP, Hsieh CC. Risk Factors for Stomach Cancer: A Population-based Case-Controolstudy in Shanghai. Cancer Causes Control 1991:2:169-74.

24. Forman D. The Ettiology of Gastric Cancer. IARC Scientific Publication. Lyons: IARC, 1991: 105:-32.

25. Hansson LE, Nyren O, Bergstrom R, et al. Diet and Risk of Gastric cancer. A Population-based Case-Control Study in Sweden. Int J Cancer 1993: 55:181-9.

26. Tuyns AJ, Kaaks R,Haelterman M, et al. Diet and gastric cancer: A case-control study in Belgium. Int J Cancer 1992:51:1-6.

27. Gonzalez CA, Sanz JM, Marcos G, et al. Dietary Factors and Stomach Cancer in Spain: Amulti-Centre Case-control Study. Int J Cancer 1991:49:513-9.

28. Buiatti E, Palli D, Bianchi S, et al. A case-Control Study of Gastric Cancer and Diet InItaly. ɪɪɪ. Risk Patterns by Histologic type. Int J Cancer 1991:48:369-74.

29. Haesun H, Johnna D, Robert MR. Diet, Helicobacter Pylori Infection, Food Preservation, and Gastric Cancer Risk. Are There New Roles for Preventative Factors?. Nutr Rev 1994:52:75-83.

30. Boeing H. Epidemiological Research in Stomach Cancer: Progress over the last ten years. J Cancer Res Clin Oncol 1991:117:133-43.

31. Boeing H, Hrentzel-Beyme R. Berger M, et al. Case-control Study on Stomach Cancer in Germany. Int J Cancer 1991:47:858-64.

32. Cipriani F, Buiatti E, Palli D. Gastric Cancer in Italy. Ital J Gastroenterol 1991:23:429-35.

33. Tuyns AJ, Pequignot G, Gignoux M, et al. Cancer of the Digestive Tract, Alcohol and Tobacco. Int J Cancer 1982:30:9-11.

34. Trichopoulos D, Ouranos G, Day NE. et al. Diet and Cancer of the Stomach: A case-control Study in Greece. Int J Cancer 1985:36:291-7.

35. You WC Blot WJ, Chang YS, et al. Diet and High Risk of Stomach Cancer in Shandong, China. Cancer Res 1988:4835-23.

36. You WC, Zhang L, Gail MH, et al. Helicobacter Pylori in Fection, Garlic Intake, and Precancerous Lesions in a Chinese Population al Low Risk of Gastric Cancer. Int J Epidemiol 1998:27:941-4.

37. Dorant E, van den Brandt PA, Goldbohm RA, et al. Consumption of Onions and Areduced Risk of Stomach Carcinoma. Gastroenterology 1996:110:12-20.

38. Yu GP, Hsieh CC, Wang LY, et al. Green-tea Consumption, and Risk of Stomach Cancer: Apopulation-Based Case-Control Study in Shangia, China. Cancer Causes Control 1955:6:532-8.

39. STATA Statistics Software, Release 3.1. Santa Monica. California: STATA Corporation, 1993.

40.  Breslow NE, Day NE. Statistical methods in Cancer Research Volume I-The Analysis of Case-Control Studies. IARC Scientific Publications. Lyons: IARC, 1980:32:1-338.

 

41. Breslow NE, Day NE. Statistical Methods in Cancer Research. Volume I-The Analysis of Case-Control Studies. IARC Scientific Publications. Lyons: IARC, 1980:32:247-6.

42. Inoue M, Tajima K, Hirose K, et al. Life-style, and Subsite of Gastric Cancer-Joint Effect of Smoking, and Drinking Habits. Int J Cancer 1994:56:494-9.

43. Wu-Williams AH, Yu MC, Mack TM. Lift-Style, Workplace, and Stomach Cancer by Subsite in Young Men of Los Angeles County. Cancer Res 1990:50:2569-76.

44. Hoey J, Montvernay C, Lambert R. Wine and Tobacco: Risk for Factors for Gastric Cancer Infeance. Am J Epudemiol 1981:113:668-74.

45. Hansson LE, Baron J, Nyren O, et al. Tobacco, Alcohol, and the Risk of Gastric Cancer. Apopulation-based Case-control Study in Sweden. Int J Cancer 1994:57:26-31.

46. Tominaga K, Koyama Y, Sasagawa M, et al. A Case-control Study of Stomach Cancer Andits Genesis in Relation to Alcohol Cancer Res 1991:82:974-9.

47. Kneller RW, Mclaughlin JK, Bjelke E, et al. A Cohort Study of Stomach Cancer in Ahigh-risk American Population. Cancer 1991:68:672-8.

48. Prentice RL, Yoshimoto Y, Mason MW. Relationship of Cigarette Smoking and Radiationexposure to Cancer Mortality in Hiroshima and Nagasaki. J Natl Cancer Inst 1983:70:611-22.

49. Lowenfels AB, Anderson ME. Diet and Cancer. Cancer 1977:39:1809-14.

50. Hoffmann D, Melikian AA, Brunnemann KD. Studies in Tobacco Carcinogenesis. In OˈNeill IK, Chen J, Bartsch H, (eds). Relevance to human Cancer of N-nitriso Compounds, Tobacco and Mycotoxin. IARC Scientfic Publications. Lyons: IARC, 1991:105:482-4.

51. Gajalakshmi CK, Shanta, V. Lifestyle and Risk of Stomach Cancer: A hospital-basedcase-control Study. Int J Epidemiol 1996:25:1146-53.

52. Abraham MY, Nomura Grant, NS, et al. Gastric Cancer Among the Japanese in Hawaii. Jpn J Cancer Res 1995:86:916-23.

53. Kato I, Tominaga S, Matsumoto K.A Prospective study of Stomach Cancer Among a Rural Japanese Population: A 6-vear Survery. Jpn J Cancer Res 1992:83:568-75.

54. Nomura A, Grove JS, Stemmermann GN. A Prospective Study of Stomach Cancer and Itsrelation to Diet, Cigarette, and Alcohol Consumption. Cancer Res 1990:50:627-31.

55. Kabat GC, Ng SK, W Ynder EL. Tobacco, Alcohol Intake, and Diet in Relation Toadenocarcinoma of the Esophagus and Gastric Cardia. Cancer Causes Control 1993:4:123-32.

56. Ji BT, Chow WH, Yang G, et al. The influence of Cigarette Smoking, Alcohol, and Greentea Consumption on the Risk of Carcinoma of the Cardia and Distal Stomach in Shanghaim china Cancer 1996:77:2449-57.

57. Hansson LE, Baron J, Nyren O, et al. Tobacco Alcohol, and The Risk of Gastric Cancer. Apopulation-based Case-control Study in Sewden. Int J Cancer 1994:57:26-31.

58. Guo W, Blot WJ, Li JY, et al. A Nested Case-control Study of Esophageal and stomach cancers in the Linxian Nutrition Intervention Trial. Int J Epidemiol 1994:23:444-50.

59. De SE, Boffetta P, Carzoglio J, et al. Tobacco smoking and alcohol drinking as risk factors for stomach cancer. A case-control study in Uruguay. Cancer Causes Control 1998:9:321-9.

60. Agudo A, Gonzalez CA, Marcos G, et al. Consumption of Alcohol, Coffee, and Tobacco, and Gastric Cancer in Spain Cancer Causes Control 1992:3:137-43.

61. La Vecchina C, Munoz SE, Braga C, et al. Diet Diversity and Gastric Cancer. Int J Cancer 1997:72:255-7.

62. Jedrychowski W, Wahrendorf J, Popiela T. A Case-control Study of Dietary Factors and Stomach Cancer Risk in Poland. Int J Cancer 1986:37:837-42.

63. Cornee J, Pobel D, Riboli E, et al. A Case-control Study of Gastric and Nutritional Factors in Marseille, France. Eur J Epidemiol 1995:11:55-65.

64. Normura , Stemmermann GN, Chyou PH, et al. Helicobacter Pylori in Hawaii. N Engl J Med 1991:325:1132-6.

65. Anonymous. An international association Between Helicobacter Pylori Infection and the Gastric Cancer. 1993:341:1359-62.

66. Sierra R, Munzo N, Pena AS, et al. Antibodies to Helicobacter Pylori, and Pepsinogen levels in Children from Costa Rice: Comparison of two Areas With Different Risks for Stomach Cancer. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 1992:1:449-54.

67. Parsonnet J, Friedman GD, Vandersteen DP. Helicobacter Pylori Infection and the Risk of Gastric Carcinoma. N Engl J Med 1991:325:1127-31.

68. Holcombe C. Helicobacter Pylori: The African Enigma. Gut 1992:93:429-31.

69. Lin JT, Wang LY, Wang JT, et al. A nested Case-control Study on the Association Between Helicobacter Pylori and Gastric Cancer Risk in a Cohort of 9775 Men in Taiwan. Anticancer Res 1995:15:603-6.

70. Jium-China Wang WM, Chen CY, et al. Helicobacter Pylori Infection in Upper Gastrointesinal Diseases. Chinese J Gastroenterol 1993:10:115-8.

71. Stephan M, Andreas H, Alexander M, et al. Histological Diagnosis of Helicobacter Pylori Gastritis is Predictive of a High Risk of gastric Carcinoma. Int J Cancer 1997:73:837-9.

72. Siman JH, Forsgren A, Berglund G, et al. Association Between Helicobacter Pylori, and Gastric Carcinoma in The City of Malmo, Sweden. Scand J Gastroenterol 1997:32:1215-21.

 

AStudy on Lifestyle Habits and Gastric Cancer in Guilan

Province

 

Koohsari M R.

Abstract

Introduction: Gastric cancer is the most common cancer in Guilan province.

Objective: This study was performed to evaluate the relation between gastric cancer and lifestyle habits.

Materials and Methods: This is a hospital-based case-control study of matched pairs. Study subjects included 144 cases and 398 controls (from ophthalmology ward). All subjects were interviewed using a structured questionnaire. An averago of approximately two controls were matched to each case based on age (±3 years). Sex, and tima of hospitalization (2WK). Adjusted odds ratios (ORs) and 95% confidence intervals (CI) were used to evaluate results, and a multivariate analysis of the data was performed by using a logistic regression model.

Results: A significantly elevated risk of contracting gastric cancer was observed in cigarette smokers (OR: 2.8. CI: L.2-S.S). Furthermore, a statistically significant positive dose-responser trend in gastric cancer was demonstrated based on age at which smoking was initiated, the duration of the habit, and the number of cigarettes smoked per day. We did not find any signification association between other factors (dietary habits and socioeconomic factors) and gastric rancer.

Conclusion: Cigarette smoking is an important risk factor for gastric cancer in this region.

 

Key words: Nutrition/ Smoking/ Stomach Neoplasms

 

 

زیویشˇ دأبأن ؤ سرطأنˇ معده وأرسي گيلأنˇ دۊرۊن

 

 

  • نیما رهبر (شبخأن)

 

 

گيلأنˇ آ ا دسˇ پشه-أنˇ جنسˇ وأرسي

مهندس شهيأد آذري حميديأن

رشتˇ بهدأشتˇ آمۊزشکده مۊربي, گيلأنˇ عۊلۊم پزشکي دانشگأ

دۊکتۊر مأمدعلي جؤأفشأني

ايجتمأعي پزشکي جرگه اۊستأديأر, پزشکي دأنشکده, گيلأنˇ عۊلۊم پزشکي دأنشگأ

عليرضأ رسأيي

مريضي-يأنˇ مۊبأرزه وأحدˇ کأرشنأس, اۊستأنˇ مرکزˇ بهدأشت, گيلأنˇ عۊلۊم پزشکي دأنشگأ

 

خۊلأصه

پيش گب: ايطلأعأتي کي آ ا دسˇ پشه-أنˇ جنسˇ جأ Aedes Meigen, 1818دۊبألأن: کۊليسيده) (Diptera: Culicidea) نهأ هرچن کي بهدأشت ؤ پزشکي دۊرۊن خأيلي مۊهيمه أممأ ايرأنˇ دۊرۊن خأيلي کمه.

هدف: گيلأنˇ فؤن پشه-أنˇ وأرسي ره, أولˇ مأ تأ تيرˇ مأ 1379 وأرسي بؤبؤسته.

کردˇکأر: أ وأرسي دۊرۊن کؤللن 2478 تأ پيلدأنه پشه, 64 جيگأيي کي زيويستيدˇ جأ ؤ 6656 تأ لأروأ 127 تأ لأروˇ خۊمه جأ گيلأنˇ دۊرۊن, جمأ بؤسته کي چأر تأ آ ا دسˇ جنس أشأن بيد: کأسپيۊس آ ا دس Ae.(Ochlerotatus) caspius (Pallas, 1771), أکينۊس آ ا دس Ae.(Finalaya) echinus (Edwards, 1920), جنيکۊلأتۊس آ ا دس Ae.(Fin.) geniculatus (Olivierm 1771) ؤ وکسنز آ ا دس Ae.(Aedimorphus) vexans (MeigenK 1830), بيلکؤل لأرو ؤ پيلدأنه شنأسأيي ؤ جمأ بؤسته دأره.

آخرپس: أ وأرسي دۊرۊن تۊمأمˇ آ ا دسأن کي گيلأنˇ دۊرۊن گۊزأرش بؤبؤسته بۊ, جمأ بؤسته. أکينۊس آ ا دس نى أول-دفأ بۊ کي گۊزأرش بؤبؤسته. أ مقأله دۊرۊن بۊگؤفته به کي گيلأنˇ دۊرۊن آ ا دسˇ پشه-أنˇ درصد ؤ ترکيب چقد ايسه ؤ کؤيأن دريد.

 

کيليد وأجه-أن: آ ا دس, أکلرؤتأتۊس, ايرأن, پشه-أن, کۊليسيده

 

 

 

پيش-گب

پشه-أن چۊنکي مألأرييأ, فيلرييأزيس, أنسفأليتأن ؤ ألبأخي-يه مريضي-يأنأ وأولأجأنيدي, هأنˇ وأسي بهدأشت ؤ پزشکي دۊرۊن أشأنأ بندپأيأنˇ مۊهيم-ترين جرگه دۊرۊن بنأ دأريد (4 ,14 ,26 ؤ 28). ويرۊسي مريضي-يي کي أنˇ نأم ايسه وٚست نأيل (West nile), کي پشه-أن اۊنأ وأولأجأنه-ييدي ايرأن ؤ گيلأنˇ جأ گۊزأرش بؤبؤسته (25) ؤ سکˇ ديلˇ أنگلˇ أجيک, دأيرؤفيلأرييأ ايميتيس (Dirofilaria immitis LeidyK1856), (25 ؤ 26) ؤ دأيرؤفيلأرييأ ريپنزˇ أنگل (D.repens Railliet and Henry1911) (24 ؤ 27) کي پشه-أن اۊنأ وأولأجأنه دأريد نى ايرأنˇ دۊرۊن بيده بؤبؤسته. گيدي کي مألأرييأ مۊهيم-ترين مريضي-يي ايسه کي پشه-أن اۊنأ وأولأجأنيدي. آخري دسته-بندي جأ, کۊليسيده سه تأ زيرخأنوأده, ده تأ قبيله, 39 تأ جنس, 135 تأ زيرجنس ؤ 3450 تأ ويشتر, گۊنه ؤ زيرگۊنه دأره (11, 15, 16, 21, 23, 26, 29 ؤ 30). کي أشأنˇ مييأن يپلدأنه آ ا دس 43 تأ زيرجنس ؤ 962 تأ گۊنه مرأ آاديني قبيله دۊرۊن (Aedini) ؤ کۊليسينه زيرخأنوأده مرأ (Culicinae) أ خأنوأده دۊرۊنه (26). Reinert سألˇ 2000 تأزه دسته-بندي-يي کي آاديني قبيله ؤ آ ا دسˇ جنسˇ جأ بينيويشته, خۊ کأميلˇ وأرسي-يأنˇ دۊرۊن أ جنسأ به دۊ تأ جنسˇ آ ا دس (22 تأ زيرجنسˇ مرأ) ؤ اؤکلرؤتأتۊس (Ochlerotatus Lynch ArribalzagaK1891) (21 تأ زيرجنسˇ مرأ) دسته-بندي بۊکۊده (23-21). مأقؤل زمأت ني-يه کي آ ا دسأنأ ايرأنˇ دۊرۊن دسته-بندي بۊکۊدده ؤ أنˇ منأبعي کي نأ أشأنيد: Dow سألˇ 1953 (9), Minar 1974 ؤ 1981. زعيم ؤ اۊنˇ همکأرأن کۊليسينه زيرخأنوأده فؤنˇ وأرسي-يي کي ايرأنˇ دۊرۊن أنجأم بؤبؤسته-يأ, سألˇ 1363 مۊنتشرأ کۊدد (4) ؤ اۊنˇ دۊمبأله زعيم ؤ Cranston سألˇ 1986 ايرأنˇ کۊليسينه پشه-أنˇ ايشنأختنˇ کيليدأ تهيه بۊکۊدد (32). زعيم سألˇ 1987 نى, ايرأنˇ کۊليسينه لأروأنˇ خۊمه-أنˇ مۊشخصأت ؤ اينکي کؤيأن دريدأ تهيه بۊکۊد (33) ؤ آخربسره آذري يؤ اۊنˇ همکأرأن سألˇ 1379 فؤن پشه-أنأ بۊخۊصۊص آ ا دسأ رشتˇ دۊرۊن وأرسي بۊکۊدد (1). أ وأرسي-يأنˇ سر تأ هسأ ايرأنˇ دۊرۊن چأرتأ أديمؤرفۊسˇ زيرجنس (Aedimorphus TheobaldK1903), فينلأيأ (Finlaya TheobaldK1903), اؤکلرؤتأتۊس ؤ استگؤمييأ (StegomyiaTheobaldK1901) نأقلن يؤنزه جۊر أرزشمندˇ آ ا دسˇ پشه-أ, دۊنيأ پشه-أنˇ کأتألؤگˇ جأ ؤ اۊنˇ کأميلأ کۊنˇ مقأله-أنˇ جأ (11, 15, 16, 29 ؤ 30) گۊزأرش بؤبؤسته, کي Reinertˇ دسته-بندي جأ (21-23) هش گۊنه فينلأيأ ؤ اؤکلرؤتأتۊس, اؤکلرؤتأتۊس زيرجنسˇ دۊرۊن ؤ سه تأيم اديمؤرفۊس ؤ استگؤمييأ, آ ا دس ˇ جنس ˇ دۊرۊن دريد. أ گۊنه-أنˇ فهرستˇ خۊلأصه, تأزه-دسته-بندي مرأ جدولˇ 1 بأمؤ دأره. هأتؤيي کي أ منأبعˇ دۊرۊن بيده به کۊليسينه پشه-أنˇ ايطلأعأت بۊخۊصۊص آ ا دسأنˇ ايطلأعأت ايرأنˇ دۊرۊن ؤ بۊخۊصۊص گيلأنˇ دۊرۊن, پخش ؤ پلأ ؤ ويشتري قديمي-ييد ؤ ايتأ خؤرم وأرسي أ حشره-أنˇ جأ تأ هسأ أنجأم نؤبؤسته بۊ, هأنˇ وأسي چۊنکي بهدأشت ؤ پزشکي دۊرۊن خأيلي مۊهيم-ييدي, أ پشه-أنˇ فؤن ؤ زيويستن-جيگأ ايشنأختنˇ ره أ وأرسي اۊستأنˇ دۊرۊن أنجأم بؤبؤسته.

جدولˇ 1: آاديني قبيله پشه-أنˇ فهرست ايرأنˇ دۊرۊن Rienert دسته-بندي جأ

 

موأد ؤ دأبأن

أنˇ وأسي کي پشه-أنˇ فؤن وأرسي ببه ؤ أشأنˇ زيويستن-جيگأ جأ ايطلأعأت به دس بأوريم, گيلأنˇ هر شؤنزأ تأ شأرستأنˇ دۊرۊن, اۊ ايمکأنأتي کي دأشتيمˇ مرأ ايتأ ثأبتˇ ايسگأ ؤ سه تأ ايسگأيم أ جأ اۊ جأ هأتؤيي دؤجين بؤبؤسته ؤ أولˇ مأ تأ تيرˇ مأ 1379 نأقلن سه دفأ بأهأر ؤ تأوستأن ؤ پئيزˇ دۊرۊن پيلدأنه پشه-أن ؤ لأروˇ نۊمۊنه-گيري أنجأم بؤبؤسته. أتؤيي گيلأنˇ تۊمأمˇ شأرستأنأنˇ جأ همه-تأ وخت نۊمۊنه-گيري بؤبؤسته ؤ آخربسره هرتأ شأرستأنˇ جأ نأقلن سه دفأ ثأبتˇ ايسگأ جأ ؤ نؤه دفأ أ جأ اۊ جأ ايسگأئأنˇ جأ نۊمۊنه-گيري أنجأم بؤبؤسته.

هرتأ پيلدأنه يأ لأروˇ خۊمه زيويستن-جيگأ نۊمۊنه-گيري حۊدۊدن پؤنزه تأ سي دقه درأزه بکشه ؤ دؤجين نۊکۊده بۊ. أ وأرسي حشره-شنأسي عيلمˇ فؤنستيکˇ مۊطألعه-يي مرأ أنجأم بؤبؤسته کي أنˇ دأب ايکتشأفي مۊطألعه-يي, دؤره-يي ؤ وأشکأفتني-يه. لأروأنأ چمچمه مرأ, أشأنˇ طبيعي خۊمه-أنˇ جأ يني چألکأيي کي مألأنˇ سمˇ جأ به وۊجۊد بأمؤ بۊ, يأ آبي کي رۊخأنˇ خۊشکأ بؤستنˇ جأ به وۊجۊد بأمؤ بۊ, دشت, خۊله-أني کي دأرأنˇ تنه دۊرۊن به وۊجۊد بأمؤ بۊ يأ آبدرسأنˇ جأ به وۊجۊد بأمؤ بۊ جأ جمأ بؤسته ؤ بعضي-يأنم لأروأنˇ مصنوعي خۊمه-أنˇ جأ يني بجأرمرز, رؤگأ, ودره-يي کي اۊنˇ مرأ آب وأغۊشتيد يأ مأشينˇ کؤنه لأستيک ؤ چأ جأ جمأ بؤسته دأره.

لأروأني کي چأئأنˇ آبˇ جأ جمأ بؤسته دأره, ودره جأ ايستفأده بؤبؤسته ؤ محدۊدˇ لأروˇ خۊمه-أني کي دأرأنˇ تنه خۊله مييأن به وۊجۊد بأمؤ بۊ ره, قطره-چکأنˇ جأ ايستفأده بؤبؤسته. جمأ-بؤسته لأروأنأ لأکتؤفنؤلˇ (Lactophenol) دۊرۊن بدأشتيم کي يک هفته پسي کي لأروأن کأسأ بؤستيد, برليزˇ (Berlese) مأيع مرأ اۊشأنˇ جأ ميکرؤسکؤپي ايسلأيد بيگيفتيم ؤ ميکرؤسکؤپ ؤ منأبع ؤ مؤعتبرˇ شنأسأيي کيليدأنˇ مرأ شنأسأيي بؤبؤستيد. هرتأ لأروأنˇ زيويستن-جيگأ, طبيعي يأ مصنۊعي, يأ أشأنˇ مۊشخصأت به اينکي کؤ وأشأنˇ مييأنأ دۊبۊ, کؤيأ دۊبۊ, آفتأب اۊنأ دتأبستي يأ نأ, يأ اينکي اۊنˇ آبˇ وضع چۊتؤ بۊ يؤ اۊنˇ زيويستن-جيگأ تف چقد بۊ, همه-دأنه فؤرمأنˇ دۊرۊن ثبت بؤبؤسته. پيلدأنه پشه-أن أسپيرأتؤر (Aspirator) ؤ کأپيتؤرأتؤرˇ مرأ وختي کي کرأ اينسأن يأ حأيوأنˇ خۊنأ خۊردأن ديبيد يأ اينکي کرأ خأنه دۊرۊن, کرکˇ خۊمه, مۊسترأ يأ وأشأنˇ دۊرۊن, دأرأنˇ سر يأ سنگأنˇ درزˇ دۊرۊن يأ چأ دۊرۊن کرأ ايسترأحت کۊديد جمأ بؤستيد.

چن دفأيم نۊمۊنه-گيري نۊري تله مرأ أنجأم بؤبؤسته. پيلدأنه پشه-أن وختي بۊکۊشته بؤبؤستيد سه-گۊشˇ کأغذˇ سر قرأر بيگيفتيد ؤ استريؤميکرؤسکؤپ ؤ مؤعتبرˇ منأبع ؤ مؤعتبرˇ شنأسأيي کيليدأنˇ مرأ, شنأسأيي بؤبؤستيد. لأروأني کي جمأ بؤسته اۊشأنˇ خۊمه-أنˇ آبˇ مرأ ايتأ لأکي يکبأر مصرفˇ جأ کي پأن بؤ يؤ أنˇ لبه-أن پأچ بۊ دۊرۊن بنأييد. اۊنˇ سرأ ايتأ ريزˇ تۊري مرأ دوستد. پشه-أني کي أتؤيي جمأ بؤستد, اۊجۊر کي بأخي-يأ وأرسي بۊکۊدد, وأرسي بؤبؤستد. پيلدأنه پشه-أنˇ دأخلي زيويستن-جيگأ مۊشخصأت, اۊشأنˇ ديفأرˇ جنس ؤ خأرجي زيويستن-جيگأ کي طبيعي يؤ مصنۊعي جۊخۊس-جيگأ ببه ؤ اۊشأنˇ دؤر ؤ ورˇ ايطلأعأت, تف ؤ نمˇ مأنستن ثبت بؤبؤسته. تۊمأمˇ نۊمۊنه-أني کي جمأ بؤسته جأ ايتأ نۊمۊنه پؤرؤفسؤر Minarˇ ره کي جۊمهۊري-يه چکˇ أنگل-شنأسي أنيستيتؤ دأنشمند ؤ پشه-أنˇ تأکسؤنؤمي مۊتخصص ايسه ؤ بأزنشسته بؤبؤسته دأره ره اۊسه کۊديم کي تۊمأمˇ نۊمۊنه-أني کي شنأسأيي بۊکۊديمأ تأييد بۊکۊده.

 

نتيجه-أن

أنجأم بؤبؤسته وأرسي-يأنˇ جأ, بيلکؤل 2478 تأ پيلدأنه پشه کي 807 تأ آنؤفلينه پشه (٪57/32) ؤ 1671 تأ کۊليسينه پشه (٪43/67) بيد 64 تأ زيويستن-جيگأ جأ 41 دفأ نۊمۊنه-گيري جأ يأ اۊيأ کي لأروأنأ پرورش دأييدˇ جأ به دس بأمؤ. اۊ زيويستن-جيگأئأنˇ جأ 9 تأ (٪06/14) خألي آنؤفلينه پشه-أن بيد, 33 تأ زيويستن-جيگأ (٪56/51) آنؤفلينه ؤ کۊليسينه پشه-أن بيد ؤ 22 تأ زيويستن-جيگأ (٪38/34) خألي کۊليسينه پشه-أن جمأ بؤسته. بيلکؤل 42 تأ زيويستن-جيگأ جأ (٪62/65) پيلدأنه آنؤفلينه پشه-أن ؤ 55 تأ زيويستن-جيگأ جأ (٪93/85) پيلدأنه کۊليسينه پشه-أنˇ جمأ بؤسته. أ وأرسي دۊرۊن 6656 تأ لأروˇ دۊرۊن 1547 تأ آنؤفلينه پشه لأرو (٪24/23) بۊ يؤ 5109 تأ کۊليسينه پشه لأرو (٪7676) بۊ کي 127 تأ لأروˇ خۊمه جأ 55 دفأ نۊمۊنه-گيري جأ جمأ بؤسته. لأروˇ خۊمه-أنˇ مييأنأ 14 تأ دۊرۊن (٪02/11) خألي آنؤفلينه پشه-أن, 76 تأ لأروˇ خۊمه دۊرۊن (٪84/59) آنؤفلينه ؤ کۊليسينه پشه-أنˇ لأرو ؤ 37 تأ لأروˇ خۊمه دۊرۊن (٪14/29) خألي کۊليسينه پشه-أن جمأ بؤسته, کي بيلکؤل 90 تأ لأروˇ خۊمه جأ (٪86/70) آنؤفلينه پشه-أن بيد ؤ 113 تأ لأروˇ خۊمه-أنˇ جأ (٪97/88) کۊليسينه پشه-أنˇ لأرو جمأ بؤسته. أ وأرسي دۊرۊن 509 تأ آ ا دسˇ پشه 24 تأ ايسگأ يأ لأروˇ پرورش-جيگأ جأ (٪5/37 تۊمأمˇ زيويستن-جيگأئأن) به دس بأمؤ کي ٪54/20 پيلدأنه پشه ؤ ٪46/30 کۊليسينه پيلدأنه پشه-أن ايسيد.

528 تأ آ ا دسˇ لأرو, 23 تأ لأروˇ خۊمه (٪11/18 تۊمأمˇ لأروˇ خۊمه-أن) جأ جمأ بؤسته کي ٪94/7 همه-تأ لأروأن ؤ ٪33/10 کۊليسينه لأروأنˇ زيرخأنوأده بؤبؤسته (جدولˇ 3). أ وأرسي دۊرۊن چأر جۊر آ ا دسˇ پشه کي کأسپييۊس آ ا دس, أکينۊس آ ا دس, جنيکؤلأتۊس آ ا دس ؤ وکسنز آ ا دس بيد گيلأنˇ جأ جمأ بؤسته. أتؤيي تۊمأمˇ گۊنه-أني کي پيشتر گيلأنˇ جأ گۊزأرش بؤبؤسته بۊ أ وأرسي دۊرۊن جمأ بؤسته ؤ شنأسأيي بؤبؤسته. أنم بيگيم أکينۊس آ ا دسˇ گۊنه أول-دفأيه کي گيلأنˇ جأ گۊزأرش به. أ گۊنه-أنˇ أ جأ اۊ جأ دۊبؤن ؤ أنکي کؤ شأرستأنˇ دۊرۊن دره به رج 2 ؤ 3 جدولأنˇ دۊرۊن بأمؤ دأره.

جدولˇ2: گيلأنˇ آ ا دسˇ پشه-أنˇ أ جأ اۊ جأ دۊبؤن, أولˇ مأ تأ تيرˇ مأ 1379

جدولˇ 3: گيلأنˇ آ ا دسˇ پشه-أنˇ درصد أولˇ مأ تأ تيرˇ مأ 1379

 

پس-گب

کأسپييۊس آ ا دس (کأسپييۊس أکلرؤتأتۊس)

کأسپييۊس آ ا دس پألئأرکتيکˇ Palaearactic منطقه دۊرۊن فتˇ فروأوأنه (5). ايرأنˇ دۊرۊن نى نأقلن 15 تأ اۊستأنˇ جأ گۊزأرش بؤبؤسته دأره (4, 9, 18 ؤ 33). أ وأرسي دۊرۊن أنˇ پيلدأنه, ايدفأ, کۊرچˇ مأ 1379 آستأرأ جأ جمأ بؤسته (جدولˇ 2). هۊتؤيي کي جدولˇ 3 دۊرۊن مألۊمه أ گۊنه کمتري درصدأ آ ا دسˇ جنسˇ جأ گيلأنˇ دۊرۊن دأره. أ گۊنه کؤمپلکس کأسپييۊسˇ Complex Caspius  جرگه دۊرۊن دره کي اۊنˇ دۊتأ گۊنه-أنأ اۊرۊپأ دۊرۊن شنأسيدي (20). Dow أ گۊنه-أ بۊشهرˇ جأ (9) ؤ Minar کهۊرکˇ جأ (ايرأنˇ خۊرتأو) (18) گۊزرأش بۊکۊدده. أ گۊنه ويشتر پستأندأرأنˇ خۊنأ خۊره (8) ؤ خۊن-خۊري ره اينسأنم دۊچکه (4 ؤ 26) أ وأرسي دۊرۊنم اينسأنˇ دأخلي زيويستن-جيگأ جأيم جمأ بؤسته. أ گۊنه جأ مۊهأجرتي پروأزأن گۊزرأش بؤبؤسته دأره. هرچن کي کؤيأ جأ بأمؤ دأره جأ هيچ ايطلأعأتي ننأ (14).

Gutsevich ؤ أنˇ همکأرأن گيدي کي مۊمکينه 10 کيلۊمتر اؤشتنرˇ جأ بأمؤبي (13). کأسپييۊس آ ا دس پزشکي دۊرۊن خأيلي مۊهيمه ؤ تأهينأ (Tahina) (19 ؤ 28) ويرۊسأ وأولأجأنه ؤ اتمألن تبˇ درره-يه ريفت  (Rift Valley Fever) (10) ؤ دأيرؤفيلأرييأ ايميتيسˇ (6) ويرۊسم وأولأجأنه ؤ تۊلأريمييأ (Tularemia) ويرۊسم وأولأجأنه.

 

أکينۊس آ ا دس (أکينۊس أکلرؤتأتۊس):

أکينۊس آ ا دسˇ جهأني وأولأج, مديترأنه دؤر ؤ ورأن, آفريقأ کلسييأ, کۊجي آسييأ ؤ اۊرۊپأ نسأ (13) کي يۊنأن ؤ تؤرکييه ؤ ألجزأير ؤ مرأکش ؤ ايسپأنييأ ؤ فرأنسه کشورأن به ايسه. ايرأنˇ دۊرۊن أول-دفأ ره اۊ نۊمۊنه-أني کي تئرأنˇ عۊلۊم پزشکي دأنشگأ, بهدأشتˇ دأنشکده پزشکي, حشره-شنأسي مۊزه دۊرۊن کي سألˇ 1344 دۊکتۊر جهأنبخش سأري جأ (مأزندرأن) أشأنˇ لأروأ جمأ کۊده بۊ جمأ بؤسته, زعيم ؤ اۊنˇ همکأرأنˇ جأ گۊزأرش بؤبؤسته (4) أن, أ گۊنه تنأ گۊزأرشه. وأرسي-يي کي بؤبؤسته دۊرۊن أشأنˇ لأروأ رضوأن-شأر, شفت, فؤمن ؤ مأسأل, أريه مأ 1379 جمأ بؤسته دأره (جدولˇ 2) ؤ ٪38/0 تۊمأمˇ لأروأن بيد ؤ ٪49/0 کۊليسينه زيرخأنوأده بيد ؤ ٪73/4 آ ا دسˇ لأروأن بيد (جدولˇ 3). پس أن ايرأنˇ دؤوؤمي گۊزأرشه, گيلأنˇ أولي گۊزأرش (2). أ گۊنه دأرأنˇ خۊله-أني کي اۊنˇ دۊرۊن آب دبه دۊرۊن تؤخم نيهيدي يؤ اۊيأ پيلله-أ بيدي. ايطلأعأتي کي بگه أشأنˇ زيويستن چۊتؤ ايسه ؤ چي مريضي-يأني-يأ وأولأجأنيدي دس-فأرس ني-يه (4).

 

جنيکؤلأتۊس آ ا دس (جنيکؤلأتۊس أکلرؤتأتۊس )

جنيکؤلأتۊس آ ا دس پألئأرکتيکˇ دۊرۊن کي به اۊرۊپأ, آفريقأ کلسييأ ؤ آسييأ خۊرتأوي نسأ دۊرۊن دره (15). ايرأنˇ دۊرۊن مأزندرأن ؤ گيلأنˇ جأ گۊزأرش بؤبؤسته دأره (1, 4, 12 ؤ 33). أ گۊنه-یأ أول-دفأ Gutsevich گۊزأرش بدأ مأزندرأنˇ جأ (12). أ وأرسي دۊرۊن أ گۊنه رضوأن-شأرˇ جأ دييأ مأ ؤ أريه مأ 1379 جمأ بؤسته (جدولˇ 2) ؤ ٪28/0 تۊمأمˇ پيلدأنه نۊمۊنه-أن ؤ ٪42/0 کۊليسينه زيرخأنوأده ؤ ٪37/0 آ ا دس ˇ جنس بيد. لأروأني کي جمأ بؤسته-يم ٪02/0 کۊليسينه زيرخأنوأده بيد ؤ ٪19/0 نى آ ا دسˇ جنس بيد (جدولˇ 3). ألبت أ گۊنه سأبق سۊمأسرأ چکؤورˇ جأ گۊزأرش بؤبؤسته بۊ (1). جنيکؤلأتۊس آ ا دس خأيلي أکينۊس آ ا دسأ مأنه ؤ اۊنˇ مأنستن دأرأنˇ تنه خۊله-أنˇ دۊرۊن تؤخم نيهه ؤ پيلله-أ به (4, 14 ؤ 26). جنيکؤلأتۊس آ ا دس ويشتر پستأندأرأنˇ خۊنأ اۊدۊشه (8) ؤ خۊن-خۊري ره آدمأنˇ خأنه دۊرۊنم شه (14). أنˇ آزمأيشگأيي گۊنه تأنه زردˇ تب ؤ خۊرتأوي أسبˇ أنسفأليتˇ(Eastern Equine Encephalitis)  ويرۊسأ وأولأجأنه (14 ؤ 31), أممأ أنأ مريضي-يه خأصي کي اينسأنأ تأوده نشنأسيدي. ايتأ نۊمۊنه لأروي کي أ گۊنه جأ گيسۊمˇ پأرکˇ جأ جمأ بؤسته کي أنˇ بعضي-تأ صفتأن پکتنˇ (Pecten) تمشأن ؤ کؤمبأ (Comb) مأنه, أممأ ايپچه أشأنˇ مرأ تؤفير دأره. پؤرفسؤر Minar أ نۊمۊنه وأرسي مرأ گه کي أ لأرو اۊ زيرگۊنه-يي کي Gutsecich ؤ اۊنˇ همکأرأن ايرأنˇ جأ گۊزأرش بدأده مرأ ايتأيه (شخصي بۊگۊبيشتأو). أممأ جهأنˇ پشه-أنˇ کأتألؤگ ؤ اۊنˇ تکميلي مقأله-أنˇ دۊرۊن (11, 15, 16, 29 ؤ 30) أ گۊنه بيدۊنˇ اينکي اۊنˇ زيرگۊنه-أنأ نأم ببره مۊعرفي بؤبؤسته هأنˇ وأسي أ مقأله دۊرۊن خألي به عؤنوأنˇ ايتأ گۊنه مۊعرفي به.

 

وکسنز آ ا دس:

وکسنز آ ا دس ويشتر هۊلئأرکتيک (Holarctic) ؤ اؤرينتأل (Oriental)  ؤ اؤقيأنۊسييه جزيره-أنˇ دۊرۊن ؤ مکزيک ؤ هندۊرأس ؤ گؤأتمألأ ؤ هيند ؤ پأپوأ دۊرۊن دره (15). أ گۊنه ؤ اژيپتي آ ا دس ؤ کۊيينکؤفأسييأتۊس کۊلکس (Culex quinquefasciatus Say, 1823) همه-تأ پشه-أنˇ جأ ويشتر وأولأج دأريدي (26). ايرأنˇ دۊرۊن نى مأزندرأن ؤ گيلأن ؤ خۊرخۊسي آذربأيجأن ؤ هؤرمؤزگأنˇ جأ گۊزأرش بؤبؤسته دأره (1, 4, 12 ؤ 33). أ گۊنه-يأ أول-دفأ Gutsevich مأزندرأنˇ جأ گۊزأرش بدأ (12). أ وأرسي دۊرۊن أ گۊنه آستأرأ, آستأنه, أنزلي, رشت, رضوأن-شأر, شفت, سۊمأسرأ, فؤمن, لأيجأن, لنگرۊد ؤ مأسأل, أولˇ مأ تأ أريه مأ 1379 أنˇ لأرو ؤ پيلدأنه جمأ بؤسته (جدولˇ 2). هۊتؤيي کي جدولˇ 3 دۊرۊن مألۊمه پيلدأنه پشه-أني کي جمأ بؤسته دأره يأ پرورش بدأ بؤسته يأ أ گۊنه لأروأني کي جمأ بؤسته دأره ويشتري درصدأ آ ا دسˇ پشه-أنيدي. Clements گه کي أ گۊنه ٪99/0 ويشتر پستأندأرأنˇ خۊنأ خۊره ؤ ٪1/0 کمتر چيري-يأن ؤ خزنده-أنˇ خۊنأ (8)Horsfall  گه کي أشأن أسب, گأب, اينسأن ؤ آخربسرم چيري-يأنˇ خۊنأ ويشتر خۊريدي (14). Carpenter ؤ LaCasse گيدي کي أ گۊنه تأنه تأ 10 مأيل (16 کيلۊمتر) پروأز بۊکۊنه (7) ؤ أشأنˇ مۊهأجرتي پروأزأن کي تأک ؤ دسجمي ايسه تأنه تأ 48 کيلۊمترم ببه (14).

وکسنز آ ا دس سه تأ زيرمجمۊعه دأره کي اۊنˇ تيپيک Ae.vexans vexans(Meigen, 1830) ايرأنˇ دۊرۊن دره ؤ Ae.vexans nipponii ویشتر آسييأ خۊرتأوˇ دۊرۊن (15 ؤ 16) ؤ وکسنز آ ا دس Ae.vexans Arabiensis. (Patton, 1905) عربستأن, يمن ؤ آفريقأ (16) دۊرۊن دره.

أ گۊنه پزشکي دۊرۊن خأيلي مۊهيمه ؤ تأنه خۊرتأوي أسبˇ أنسفأليت, تأهينأ, ژأپۊني أنسفأليت (Japanese Encephalitis) (19 ؤ 28) کأليفؤرنييأ أنسفأليت (California Encephalitis) (19), سأجييأمأ (Sagiyama), تري ويتأتۊس (Trivitatus), خۊرخۊسي أسبˇ أنسفأليت (Western Equine Enceohalitis) (28) ويرۊسأ وأولأجأنه ؤ کؤريؤمنينجأيتيس ليمفؤستيک (Choriomeningitis Lymphocytic) (13) ؤ گتأ (Getah) ويرۊس ؤ اتمألن تۊلريمييأ (13) ؤ دأيرؤفيلأرييأ ايميتيسˇ  (13 ؤ 14) ويرۊسأ وأولأجأنه.

آ ا دسˇ پشه-أنˇ منأبع وأرسي مرأ [و أکلرۊتأتۊس تأزه ديچين وأچينˇ مرأ کي Reinert مۊنتشرأ کۊده (21-23)] مألۊم به کي ايرأنˇ دۊرۊن نيميزگيره ؤ أ جأ اۊ جأ دره (1, 4, 17, 18, 32 ؤ 33) تۊمأمˇ گۊنه-أني کي تأ هسأ مألۊم بؤبؤسته گيلأنˇ دۊرۊن دره أ وأرسي دۊرۊن جمأ بؤسته ؤ شنأسأيي بؤبؤسته ؤ أکينۊس آ ا دس نى أول-دفأيه کي گيلأنˇ دۊرۊن ؤ دؤوؤمي دفأيه کي ايرأنˇ دۊرۊن گۊزأرش بؤبؤسته (2). هرچن فلأوسنس آ ا دسˇ گۊنه کي خۊرخۊسي آذربأيجأن (4 ؤ 33) ؤ پۊلکريتأرسيس کي مأزندرأنˇ (4, 18 ؤ 33) جأ گۊزأرش بؤبؤستده, گيلأنˇ مييأنم درد. ألبأخي گۊنه-أن کي ويتأتۊى آ ا دس, دترأيتۊس آ ا دس ؤ لۊکۊملأس آ ا دس ايسيد نى خألي هؤرمؤزگأنˇ جأ ؤ کأبألۊس آ ا دسˇ گۊنه نى هؤرمؤزگأن ؤ سيستأن بۊلۊچستأنˇ جأ گۊزأرش بؤبؤسته (4 ؤ 33). أژيپتي آ ا دس نى کي پيشترأن Dow (9) ؤ مۊفيدي (4) بۊشهرˇ جأ شکأر بۊکۊده بيد, أ سألأن ايرأن ؤ منطقه کيشورأنˇ جأ شکأر نؤبؤسته (4). عيلأوه-يه أ يؤنزه تأ گۊنه کي ده تأ گۊنه-يه أول أنˇ شين ايرأنˇ کۊليسينه فهرستˇ دۊرۊن بأمؤ دأره (4 ؤ 32), جهأنˇ پشه-أنˇ کأتألؤگˇ دۊرۊن (15) ايتأ دئه پشه-يم اعلأم بؤبؤسته اتمألن ايرأنˇ دۊرۊن دره کي أنˇ نأم ايسه چللي آ ا دس Ae.chelli (Oc.chelli) (Edward , 1915). أممأ هيتتأ منأبع دۊرۊن ايرأنˇ پشه-أنˇ جأ أ گۊنه نأم دينه. أ گۊنه کأبألۊس آ ا دسˇ مأنستن أفرؤترپيکألˇ (Afrotropical) منطقه دۊرۊن دره ؤ ايرأن جؤزوˇ اۊ منطقه-أني ني-يه کي بۊگؤفتدده أ گۊنه-أن اۊيأ درد. چۊنکي أفرؤترؤپيکألˇ بعضي-تأ قسمتأن کأبألۊس آ ا دس ؤ آنتنأتۊس کۊلکسˇ Culex antennatus (Becker, 1903) مأنستن نسأ دۊرۊن دره ؤ مۊمکينه کي أ گۊنه-يم اۊيأ دبه أممأ, أن کي بيگيم حؤکمن ايرأنˇ دۊرۊن دره, وأسي بۊخۊصۊص نسأ دۊرۊن خؤرم وأرسي-يأن أنجأم ببه. هۊتؤيي کي 2 ؤ 3 جدولأنˇ جأ مألۊمه وکسنز آ ا دسˇ فرأوأني گيلأنˇ دۊرۊن ويشتره ؤ همه-تأ گۊنه-أنأ سره. چۊنکي آربؤ ويرۊسأنˇ وأولأجأنئنˇ دۊرۊن خأيلي فعأله, پس مۊهيمه کي أنˇ سر ايتأ خؤرم وأرسي-يي أنجأم ببه کي مألۊم ببه أنˇ خۊن-خۊري عأدت چيسه ؤ کؤيأن زيوه. هۊتؤيي کي زعيم ؤ أنˇ همکأرأن بۊگؤفتده چۊنکي ايطلأعأت آ ا دسˇ پشه-أنˇ جأ ايرأنˇ دۊرۊن کمه أ وأرسي نتأنه أ گۊنه-أنˇ نهأيي گۊزأرش ببه (4) ؤ أشأنˇ تنوؤع ؤ ايتأ بأرˇ گۊنه-أن ؤ پزشکي أهميتˇ وأسي, وأ ويشتر وأمختن. نۊمۊنه-أني کي جمأ بؤسته رشتˇ بهدأشتˇ پزشکي آمۊزشکده جأ, حشره-شنأسي مۊزه دۊرۊن دأشتدأري به.

 

تشکۊر:

أ مقأله نيويسأئأن لأزيم دأنيدي خأنم دۊکتۊر بۊلۊکي مۊقدم ؤ آقأىˇ دۊکتۊر رۊدبأري کي گيلأنˇ عۊلۊم پزشکي دأنشگأ سأبقˇ پژۊهشي مۊعأوينأن بيد, آقأىˇ دۊکتۊر رضوأني گيلأنˇ مرکزˇ بهدأشتˇ مريضي-يأنˇ مۊبأرزه وأحدˇ مۊدير مسئۊل, آقأىˇ آزأد تکنسيين ؤ آقأىˇ جمألزأده اۊ وأحدˇ رأننده همکأري جأ تشکۊر بۊکۊند. ايتأ تشکۊرم آقأىˇ دۊکتۊر وطن دۊست, تئرأنˇ عۊلۊم پزشکي دأنشگأ بهدأشتˇ پزشکي دأنشکده حشره-شنأسي جرگه سأبقˇ مۊديرˇ جأ کي اۊ جرگه مۊزه نۊمۊنه-أنأ أ مقأله أولي نيويسأ ره اۊسه کۊده. آقأيأن پؤرفسؤر Jezek  (پرأگˇ طبيعي تأريخˇ مۊزه, جۊمهۊري-يه چک), پؤرفسؤر Rettich (أنگل شنأسي أنيستيتۊ, جۊمهۊري-يه چک), پؤرفسؤر Gelbic (حشره-شأنسي أنيستيتۊ, جۊمهۊري-يه چک) أشأنˇ يأور دأن ؤ رأنمأيي کۊدنˇ وأسي, بۊخۊصۊص پؤرفسؤر Minar (أنگل شنأسي أنيستيتۊ محقق, جۊمهۊري-يه چک) نۊمۊنه-أني کي اۊسه کۊده جأ تشکۊر کۊنيم. هأتؤ پؤرفسؤر Reinert (پزشکي, کيشأورزي ؤ دأمپروري, حشره-شنأسي مرکز, آمريکأ) خؤرم مقأله-أني کي اۊسه کۊده وأسي تشکۊر کۊنيم.

 

أ مقأله-يأ أيأ جيرأ کشيد 

 

منأبع

1.. آذری حمیدیان، شهیاد؛ یعقوبی ارشادی، محمدرضا؛ جوادیان، عزتالدین: نگاهی به فون پشهها (دوبالان: کولیسیده) در شهرستان رشت. مجله علوم پزشکی مدرس، 1379، سال 3 شماره 2، صص 70-65.

2.. آذری حمیدیان، شهیاد؛ جمعآوری Aedes (Finlaya) echinus (Edwards,1920) در استان گیلان. خبرنامه انجمن حشرهشناسی ایران، 1379، سال 2، شماره 8، ص: 1.

3.. استیل، جیمز اچ: بیماریهای قابل انتقال بین انسان و حیوان: زئونوزها، زئونوزهای ویروسی. ترجمه اسماعیل ذوقی. تهران: موسسه تحقیقاتی واکسن و سرمسازی رازی، 1375: ص: 767.

4.. زعیم، مرتضی؛ منوچهری، عبدالوهاب؛ یعقوبی ارشادی، محمدرضا: بررسی فون پشههای ایران (دوبالان: کولیسیده) 1- آ ا دسها. مجله بهداشت ایران، 1363، سال 13 شماره 4-1، صص: 10-3.

5.. منوچهری، عبدالوهاب؛ زعیم، مرتضی؛ عمادی، امیرمسعود: مروری بر وضع بیماری مالاریا در ایران. دارو و درمان، 1370، سال 9 شماره 97، صص: 17-12.

6.. موبدی، ایرج؛ جوادیان، عزتالدین و عبائی، محمدرضا: معرفی کانون زئونوزکرم قلب سگ Dirofilaria immitis (Nematoda, Filarioidea) در منطقه مشکینشهر (استان آذربایجانشرقی) و اهمیت آن در ایران. خلاصه مقالات اولین کنگره سراسری بیماریهای انگلی در ایران، 1369، ص: 78.

7. Carpenter S J, La Casse W J. Mosquitoes of North America (North of Mexico). Berkeley and Los Angeles : University of California Press,1955:360.

8. Clements A N. The Biology of Mosquitoes, Volume2: Sensory Reception and Behaviour. Wallingford: CABI Publishing, 1999: 740.

9. Dow R P. Notes on Iranian Mosquitoes. Am J Trop Med Hyg. 1953:2:683-695.

10. Gad AM, et al. Host Feeding of Mosquitoes (Diptera: Culicidae) Associated with the Recurrence of Rift Valley Fever in Egupt, J Med Entomol 1999: 36 (6): 709 – 714.

11. Gaffigan T V, Ward R A. Index to the Supplement to ‘A Catalog of the Mosquites of the World’ with Corrections and Additions. Mosq Sust 1985: 17: 52-63.

12. Gutsevich A.V. On the Mosquitoes of North Iran. Compates Rendus Academy of Sciences U S S R. 1943: 40(3): 123-125.

13. Gutsevich AV, Monchadskii A S, Shtakelberg A A. Mosquitoes Family Culicidae.Leningrad: Fauna of the U S S R Diptera 3(4), 1970: 408.

14. Horsfall W R. Mosquitoes, Their Bionomics and Relation to Disease. NewYork: Hafner Ppublishing, 1955: 723.

15. Knight K L, Stone A A. Catalog of the Mosquitoes of the World (Diptera:Culicidea).2nd ed. Maryland: Entomological Society of America, College Park, 1977: 611.

16. Knight K L. Supplement to ‘A Catalog og the Mosquitoes of the World (Diptera:Culicidea)’.Maryland: Entomological Society of America, College Park, 1978: 107.

17. Minar J. Results of the Czechoslovak-Iranian Entomological Expedition to Iran 1970, Diptera:Culicidae. Acta Eusei Nat Pragae 1974: Supp.(6): 87-89.

18. Minar J. Results of the Czechoslovak-Iranian Entomological Expeditions to Iran, Diptera:Culicidae, Oestridae. Acta Ent Musei Nat Pragae 1981: 40: 83-84.

19 . Minter D M, White G B. Appendix ꟾꟾꟾ Medical Entomology in: Manson-Bahr, P E C, Bell D R. Manson’s Tropical Disease. 19th ed London: Bailliere Tindall, 1987: 1381-1488.

20. Ramsdale CD, et al. Annotated Cheklist of the Mosquitoes (Diptera:Culicidae) of Turkey. Eur Mosq Bull 2001: 9: 18-28.

21. Reinert J F. New Classification for the Composite Genus Aedes (Diptera: Culicidae: Aedini),Elevation of Subgenus Ochlerotatus to Generic Rank, Reclassification of the Other Subgenera, and Noteson Certain Subgenera and Species. J Am Mosq Cont Assoc 2000: 16(3): 175-188.

22. Reinet J F. Recent Changes to the Classification of the Composite Genus Aedes and Tribe Aedini (Diptera: Culicidae). Eur Mosq Bull 2001: 9: 10-11.

23. Reinert J F. Revised List of Abbreviations for Genera and Sungenera of Culicidae (Diptera) and Notes on Generic and Subgeneric Changes. J Am Mosq Cont. Assoc 2001: 17(1): 51-55.

24. Sadighian, A. Helminth Parasites of Stray Dogs and Jackals in Shahsavar Area, Caspian Region,Iran. J Helminth 1969: 2: 372-374.

25. Saidi S, Tesh R, Javadian E, Nadim A. The Prevalence of Human Infection with West Nile in Iran. Iranian J Publ Health 1976: 5: 8-14.

26. Service M W. Mosquitoes (Culicidae) In: Lane R P, Crosskey, R.W. Medical Insects and Arachnids. London: Chapman and Hall, 1993: 120-240.

27. Siavashi M R, Massoud J. Human Cutaneous Dirofilariosis in Iran: A Report of Two Cases. Iranian J Med Sci 1995: 20(12): 85-86.

28. Smith K G V(ed). Insects and Other Arthropods of Medical Importance. London: The Trustees of the British Museum (Natural History), 1973: 561.

29. Ward R A. Second Supplement to ‘A Catalog of the Mosquitoes of the World (Diptera:Culicidae)’. Mosq Syst 1984: 16: 227-270.

30. Ward R A. Third Supplement to ‘A Catalog of the Mosquitoes of the World (Diptera:Culicidae). Mosq Syst 1992: 24: 177-230.

31. Yates M G. The Biology of the Tree-Hole Breeding Mosquito Aedes geniculatus (Olivier) in Southeastern England. Bull. Entomol Res 1979: 69: 611-628.

32. Zaim M, Cranston P S. Checklist and Keys to the Culicinae of Iran (Diptera:Culicidae).Mosq Syst 1986: 18: 233-345.

33. Zaim M. The Distribuion and Larval Habitat Characteristics of Iranian Culicinae. J Am Mosq Cont Assoc 1987: 3(4): 568-573.

 

 

Mosquitoes of the Genus Aedes (Diptera: Culicidae) in

Guilan

Azari Hamidian Sh, Joeafshani M A, Rassaei A, Mosslem M.

Abstract

Introduction: Information on mosquitoes of the genus Aedes (Diptera: Culicidae), despite of their Medical and health importance, is very little in Iran.

Objective: To study mosquito fauna in Guilan province, an investigation was carried out during April to December 2000.

Methods: The whole set of 2478 adult specimens from 64 habitats and 6656 larvae from 127 larval breeding places was collected.

Result: Four species of the Genus Aedes were identified as follow:

1. Ae.caspius(Ochlerotatus caspius) 2. Ae.echiinus (Oc.echinus) 2. Ae.echinus (Oc.echinus) 3. Ae.geniculatus (Oc.geniculatus) 4. Ae.vexans

Conclusion: In this study, all species of the genus Aedes which had been reported in Guilan were collected and Ae.echinus (Oc.echinus) was reported for the first time in the province too.

In this article the distribution and percentage of the frequency of the genus Aedes in Guilan province were discussed.

Key words: AEDES/Culicidae/Iran/Mosquitoes/Ochlerotatus

  • نیما رهبر (شبخأن)